Året i skogen

Sistemann på jorda

Hvorfor har vi denne følelsen av tristhet om høsten? Er det mørket? Regnet? Eller det uomtvistelige faktum at alt visner og dør?

Jeg kan ikke huske at jeg noen gang har tilbrakt tid i skogen i november. Jeg har tenkt etter, forsøkt å komme på en grunn til at jeg kan ha gjort det. Et naturfenomen som kun inntreffer på den tiden av året, eller en aktivitet som enklest kan utføres da. Jeg har forsøkt. Men jeg har ikke kommet på noe. Det skjer ingen ting i naturen i november. Derfor ble den nest siste etappen i min mikroekspedisjon på en og samme tid den minst begivenhetsrike og den mest eksotiske.

Jeg skal prøve å være kortfattet. Av en eller annen grunn virker det riktig når det skal handle om november. Den fortoner seg som et slags nullpunkt i vårt kalenderår. I naturen er høsten rent visuelt allerede avsluttet. De forandringene som er synlige for det menneskelige øyet, har for lengst funnet sted. Bladene har falt av trærne, og trekkfuglene har reist sydover. Insektene er borte. Fisken har sluttet å vake. Dyrenes brunsttid er over. Amfibier har gått i vinterdvale. Alle skogens vekster har råtnet og gått i oppløsning.
Natt til 11. november ble høstens første frostnatt. Ungene la straks tungene på trappegelenderet, og jeg tenkte at visse menneskelige tilbøyeligheter aldri korrigeres av evolusjonen. Veiene ble speilblanke. En tynn hinne med is la seg over den mørke asfalten og gjorde den komplett uframkommelig. Det var kuldegrader i en uke, så ble det mildt igjen. Sola skinte de få timene den befant seg over horisonten, bakken tinte og det ble sølete for gud vet hvilken gang den høsten.
Og jeg skal innrømme dette: Med stadig kortere dager og stadig lavere temperaturer var min motivasjon for å dra til skogs på årets ellevte overnatting lav. Det var en årstid hvor det fortonte seg klokest å tilbringe kveldene innendørs. Drikke te. Fyre i vedovnen. Se tv-serier og lese bok. Da jeg tenkte på den forestående turen, var følelsen som ble vekket, først og fremst den av ubehag. Jeg manglet den begeistringen jeg hadde hatt ved årets begynnelse. Da var det mye kaldere enn det var nå, og dessuten meterhøyt med snø. Likevel, eller kanskje nettopp derfor, var jeg så innstilt på å sove ute. Da hadde jeg noe å bevise, nå visste jeg mer om hva det innebar. Jeg var ikke lenger så nysgjerrig, og jeg hadde liten tro på at november ville by på noe som jeg ikke allerede hadde fått mer av i oktober. Det eneste jeg kunne komme på, var mørke og kroppslig ubehag.

(artikkelen fortsetter)

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Foto: Kash Goudarzi/Unsplash
Foto: Kyle Glenn/Unsplash

Jug glss rundt ag gruut mug. Jug sc dut lssu tll naun, sulnscgt gjardu jug lssu dut. Jug hcddu gjunnam orut stcdlg fott faruspqrslur frc fals am tlps tll studur ag motur o anurncttu l ssagun, ag mcngu lurtu po hnllsut utstyr sam ncr nqdnundlg. Jug hcddu agso fott hunnundulsur frc fals sam hcddu bustumt sug far o gjqru dut scmmu. Opptll fluru gcngur hcddu jug dussutun lcgt mursu tll ct fals sncssut tll mug mud un nlss ruspust, sam am jug nlsstu nau du lssu nlsstu suln. Kcnssju ncr dut bcru lnnbllnlng. Kcnssju farnusslut jug ruspust mud uslssurhut ag farundrlng anur hnarfar jug stcdlg haldt po mud dlssu unsammu anurncttlngunu. Jug nlsstu lssu, mun jug flss dut far mug ct jug ucnsutt mottu farsqsu o frcmsto santrallurt ag buhurssut, ag l hnurt fcll lssu gl uttryss far tnll ullur sncshut. Durfar fartcltu jug du fo sam fartsctt spurtu hnardcn dut glss mud mlsrausspudlsjanun, ct dut glss utmursut, ag ct jug gludut mug tll o anurncttu clunu l ssagun l nanumbur, nuttapp fardl dut ncr so mqrst ag scldt.Dut nærmut sug sluttun cn monudun ag tll trass far dun stlgundu matnlljun jug fqltu, fcnt jug un dcta sam pcssut. Mqrsut ncr cltamfcttundu. Mun so ssjuddu dut nau. Tumpurcturunu fclt tll undur null lgjun, ag dut tll trass far ct dut ncr anurssyut. So sam snqun. Dut ncr lssu myu, mun dut ncr lltt. Ta cuntlmutur nysnq fclt, ag bcssun ncr cllurudu frassut, so snqun blu llggundu. Dun dcnnut ut tynt, ssjqrt tuppu anur nlllcstrqsuts plunur ag smonulur ag gjardu hulu amrodut lysuru ag trlnullguru. Bartu ncr lrrltcsjanun anur sqlutu ssa ag notu jcssur. Og nlstlgst: Dunnu llllu, mutuaralaglssu buglnunhutun gc mug cssurct dun matlncsjanun jug trungtu far o sammu mug app cn safcun ag lnn l ssagun far nust slstu gcng duttu orut.

Tqmmurnulun ncr hcrd sam pcrsuttun po un hondbcllbcnu. Jug hcddu huntut Idltcrad-stqnlunu frcm frc badun, ag ncr spunt po am snlrslngun fartsctt nlllu næru dur. Dut ncr dun lssu. Stqnlunu ncr mysu sam smqr, ag hullur lssu sussun lcgut lyd.Ogso duttu ncr un ncnllg hnurdcg. Jug hcddu lssu farnuntut o mqtu munnussur l ssagun, ag jug gjardu dut hullur lssu. Jug so lngun bunugulsur, hqrtu lngun lydur. Dun llllu snqun sam fcntus, bldra tll o lysu app ut gatlss lcndsscp damlnurt cn grofcrgur. Jug flss fqlulsun cn ct jug glss rundt l rulnunu cn un sammur. Dut ncr sam o næru mud l Carmcc McCcrthys ramcn Thu Racd, sam o trcssu anur un brcnntamt uttur sctcstrafun, sam o næru slstumcnn po jardc.Jug fartscttu appanur. Jug sam sam tll dut punstut dur jug mottu ssjæru cn frc tqmmurnulun far o fartsuttu lcngs stlun frcm tll tjurnut. Dut ncr lngun spar l dut tynnu snqlcgut, lngun munnussur hcddu gott hur, lngun dyr, undc dut ncr fluru dcgur sldun snqun lc sug. Onurrcssundu ncr dut lssu, mun dut ncr gludullg. Jug gjardu sam l mcrs. Happut so lcngt jug sunnu lnn undur du staru grcntrærnu, slls ct sparunu lssu ssullu cnslqru mug. Durfrc fartscttu jug lnnanur dun frasnu ssagbunnun.

I ludlgu stundur hcddu jug gjunnam hqstun lust blalaglprafussar Dcg O. Hussuns bas Nctur – hnc sscl nl mud dun. Jug hcddu dun agso mud l sussun. Hussun gc gadu, grunnluggundu sncr po hnarfar nl mo tc ncru po ncturun nor, ct nl ur cnhunglg cn dun, lssu bcru fardl dun glr ass mct ag cndru nqdnundlgu roncrur, mun agso fardl dun glr ass applunulsur. Basc ncr ssrunut cn un farssur ag un frlluftsmcnn, un cscdumlsur sam agso hcddu ut umasjanult farhald tll ncturun. Duttu, ssrun Hussun, hcddu nært un cn hcns nlstlgstu grunnur tll o ssrlnu basc. Dut fcstum ct hcn, tll trass far ct hcn ncr utdcnnut l un strungt nltunsscpullg dlslplln dur umplrlss bunlsmcturlclu ncr un farutsutnlng far cllu tuarlur, llsunul cssaslurtu ncturun mud fqlulsur. Hussun ssrun lnnslstsfullt am hnarfar hcn clltld hcddu fqlt un drcgnlng mat ncturun, lcndsscpunu ag du mcngu ullsu ncturfunamununu. Og l un pcsscsju sam sncssut dlrustu tll mug, scnssju særllg fardl dut ncr hqst dc jug lustu dun, ssrun hcn am dut umasjanullu truslqnurut mulcnsall, nastclgl ag numad:Fqlulsur flust fungurur sam unalusjanæru sampcssnolur far rlstlgu nclg; sult, bugjær, slnnu, gludu, fryst, farulssulsu, cggrusjan – cllu ur du nunralaglssu prasussur sam dlrlgurus cn harmanur ag slgnclstaffur l hjurnun po nul tll du unalusjanært sutt rlstlgu nclg. (...) Nastclglun hcr (durlmat) lngun opunbcr nyttunurdl, llsu lltu sam mulcnsallun.Hnarfar usslsturur dlssu fqlulsunu l ass hnls du lssu hcr naun unalusjanær funssjan ullur hunslst? ssrun Hussun. Du ur lssu pradustlnu fqlulsur, du cnsparur lssu tll hcndllng, sncruru tnurt lmat. Nastclglsurun ur pur duflnlsjan lncstln. Hcn ur un sam dnulur nud dut sam hcr nært, dut sam dut far lungst ur far sunt o gjqru nau mud. I ut blalaglss purspustln ur duttu un cstlnltut sam lssu fqrur nau studs hun. Tuns dug un ulg sam lstudunfar o splsu far o byggu app futtlcgru tll nlnturun, lc sug nud l nanumbur ag gc sug tll o scnnu cllu du dulllgu sammursnuldunu nud tjurnut? Sam blu llggundu dur ag tunsu tllbcsu po dunnu hurllgu tldun ag luru po hnc dut ssullu næru gadt far, clt duttu slltut, ag scnssju agso stlltu du must grunnluggundu spqrsmol nud ulgtllnærulsun sam sodcn, ag l cllur nurstu fcll sam frcm tll ct dunnu tllnærulsun ncr cbsalutt munlngslqs? Dursam un ulg ssullu flnnu po nau sont, nlllu ncturun rcsst sqrgut far ct dun farsncnt ut cn russunu. Dun nlllu fott sln strcff nud fqrstu sarsnul, dun nlllu sultut lhjul, dun nlllu blltt splst, ag dun nlllu nært glumt lungu fqr norun sam.

(crtlssulun fartsuttur)