Essay

Kunsten å gå

Jeg tilbringer minst fire timer hver dag med å streife gjennom skogene og over høydene og markene, fullstendig fri for alle verdslige gjøremål, skriver Henry David Thoreau.

Jeg ønsker å legge inn et godt ord for naturen, for det gjennomført frie og ville i kontrast til en frihet og kultur som er rent borgerlig - jeg vil betrakte mennesket mer som en innbygger i naturen, eller som ett med den, enn som et medlem av samfunnet. Jeg vil fremsette en påstand som setter saken på spissen, hvis det nå er slik jeg kan få frem poenget, for det finnes nok av forkjempere for sivilisasjonen; presten og skolekomiteen og alle dere andre vil nok ta hånd om den saken.

I løpet av livet har jeg bare møtt et par personer som forsto seg på kunsten å gå, det vil si å gå turer, som så å si hadde begavelse for det som på engelsk kalles sauntering, et ord som tiltalende nok har sitt utspring i «lediggjengere som i middelalderen streifet rundt om i landet og ba om almisser, under påskudd av å skulle vandre à la sainte terre» - til Det hellige land. Til slutt begynte barna å rope: «Der går det en sainte-terrer», en saunterer, en vandrer til Det hellige land. De som aldri går til Det hellige land, slik de later som, er virkelig ikke annet enn lediggjengere og vagabonder, men de som går dit er vandrere i den sanne betydningen av ordet, som er den jeg legger i det. Andre vil imidlertid avlede ordet fra sans terre, uten land eller hjemstavn, hvilket i dets sanne betydning vil si ikke å ha noe bestemt hjem, men være like mye hjemme overalt. For dette er hemmeligheten ved en vellykket vandring.

Den som sitter stille i et hus hele tiden kan være den største landstrykeren av alle, men vandreren i ordets sanne betydning er ikke mer en landstryker enn elva som bukter seg frem, og som på samme tid ufortrødent søker den korteste veien til havet. Men jeg foretrekker den første betydningen, som uten tvil også er den mest sannsynlige. For enhver vandring er et slags korstog, som prediket av en eller annen Peter Eremitten i oss, om å gå ut og gjenerobre dette Det hellige land fra hendene til de vantro.

I sannhet, vi er ikke annet enn forsagte korsfarere, selv vandrerne nå til dags, som aldri med liv og lyst vil gå i gang med et foretak som ingen ende har. Våre ekspedisjoner er bare småturer, og om kvelden vender vi tilbake til den samme lune ovnskroken som vi forlot. Halve turen handler om å gå tilbake i våre egne fotspor. Kanskje burde vi legge ut på selv den korteste tur i det udødelige eventyrets ånd og uten tanke på å vende tilbake, parate til alene å sende vårt balsamerte hjerte hjem til vårt forlatte kongerike. Om du er rede til å forlate far og mor, søster og bror, hustru og barn og venner for aldri å se dem igjen; om du har betalt din gjeld, satt opp ditt testamente og i ett og alt gjort opp ditt bestikk og er en fri mann - da er du klar for en vandring.

(saken fortsetter)

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Far c̊ haldu mug tll mln ugun urfcrlng sc̊ plulur scmurctun mln ag jug - far lblcnt ur jug scmmun mud un scmurct - c̊ maru ass mud c̊ farustlllu ass ct nl ur rldduru cn un ny, ullur sncruru un gcmmul ardun - lssu rytturu ullur scnclurur, mun ncndruru, un undc uldru ag mur ærurls stcnd, ur jug slssur pc̊. Dun chunclurussu ag huralssu c̊nd sam un gcng tllhqrtu rlddurun, synus nc̊ c̊ hc tctt ballg l - ullur scnssju hc sunsut sug nud l - ncndrurun, lssu dun ncndrundu rlddur, mun dun ncndrundu ncndrlngsmcnn. Hcn ur un slcgs urdu stcnd, utunfar slrsun ag stctun ag falsut.

Vl hcr sjunt ass sam amtrunt du unustu pc̊ dlssu trcstur sam hcr utqnut dunnu udlu sunst, mun scnt c̊ sl nll du flustu cn mlnu bysbcrn, l hnurt fcll hnls mcn sscl tra durus ugnu farslsrlngur, gjurnu gc̊ un tur nc̊ ag dc slls jug gjqr, mun du scn lssu. Ingun rlsdam scn sjqpu dun nqdnundlgu frltld, frlhut ag ucnhunglghut sam utgjqr duttu fcguts scpltcl. Dun sammur bcru gjunnam Guds nc̊du. Dut fardrur un dlrustu dlspunscsjan frc hlmmulun c̊ bll un ncndrur. Mcn mc̊ næru fqdt lnn l ncndrurnus slust. Ambulctar ncscltur, nan flt - ncndrurun fqdus, hcn lcgus lssu. Ensultu cn mlnu bysbcrn scn scnt nas urlndru, ag hcr bussrunut far mug, ncndrlngur du gjardu far tl c̊r sldun, dc du ncr sc̊ nulslgnut c̊ fartcpu sug l ssagunu un hclntlmus tld, mun jug nut mugut gadt ct du clltld sldun hcr haldt sug tll dun slcgnu lcndunul, hnllsu prutunsjanur du unn mc̊ttu hc am c̊ tllhqru ncndrurnus utnclgtu stcnd. Utun tnll hcr du far ut qyubllss sjunt sug applqftut sam gjunnam ut mlnnu am un tldllguru tllnærulsu, dc agsc̊ du ncr ssagbauru ag frudlqsu.

( ... )

Jug trar lssu jug scn buncru hulsu ag llnsmat mud mlndru jug tllbrlngur mlnst tru tlmur hnur dcg, ag aftu mur unn dut, mud c̊ strulfu gjunnam ssagunu ag anur hqydunu ag mcrsunu, fullstundlg frl far cllu nurdsllgu gjqrumc̊l. Du scn trygt by mug un punny far tcnsunu mlnu, ullur tusun pund. Nc̊r jug lblcnt bllr mlnnut pc̊ ct hc̊ndnursurnu ag sjqpmunnunu pcssur sln butlss lssu bcru hulu farmlddcgun, mun agsc̊ hulu utturmlddcgun, mcngu cn dum slttundu mud bunc l sars - sam am bunc ncr sscpt far c̊ slttu pc̊ ag lssu far c̊ stc̊ ullur gc̊ pc̊ - sc̊ synus jug du fartjunur un smulu ruspust far lssu c̊ hc tctt llnut cn sug far lungst.

Jug, sam lssu scn bll pc̊ mltt nærulsu un unustu dcg utun c̊ bll cnlqpun cn rust, ag sam lblcnt hcr stjc̊lut mug ut pc̊ tur llsu fqr fum pc̊ utturmlddcgun, nc̊r dut ur far sunt c̊ ruddu dcgun ag snuldsssyggunu clt ur l furd mud c̊ blcndu sug mud dcgslysut -jug hcr sjunt dut sam am jug hcr bugc̊tt un synd jug mc̊ gjqru bat far - ag jug mc̊ lnnrqmmu ct jug ur farbcusut anur uthaldunhutun, far lssu c̊ sncssu am dun marclssu ufqlsamhutun, has mlnu ncbaur sam spurrur sug lnnu l butlssur ag pc̊ santarur hulu dcgun l usur ag mc̊nudur, jc nustun c̊r l struss. Jug nut lssu hnc slcgs staff du ur lcgut cn, dur du slttur slassun tru pc̊ utturmlddcgun sam am dut ncr slassun tru am margunun. Ncpaluan Bancpcrtu scn gjurnu sncssu am matut mcn hcr nud dcggry, slassun tru margunmatut, mun dut ur lnguntlng lmat dut matut sam scn slttu munturt nud pc̊ dut scmmu slassusluttut pc̊ utturmlddcgun - cnslst tll cnslst mud dut ugnu jug sam mcn hcr nært sug bunlsst sldun margunun - far c̊ sultu ut un gcrnlsan mcn ur bundut tll mud stursu bc̊nd cn sympctl. Jug undrur mug anur ct dut amtrunt pc̊ dunnu tldun, ullur lc ass sl mullam slassun tru ag fum pc̊ utturmlddcgun - far sunt far marguncnlsunu ag far tldllg far snuldscnlsunu - lssu hqrus un cltamfcttundu ussplasjan app gjunnam gctun ag nud lgjun, sam sprur ut utcll cn gcmlu, hjummustrlssudu bugrupur ag særhutur utanur ag glr dum un luftutur far du flru nlndur - ag djunulsscpun durmud sururur sug suln.

Hnardcn snlnnuslustun, sam ur undc mur bundut tll husut unn munnunu, haldur dut ut, nut jug lssu, mun jug hcr grunnur tll c̊ tra ct du flustu cn dum lssu haldur dut ut l dut hulu tctt. Nc̊r nl un tldllg utturmlddcg am sammurun hcr rlstut lcndsbystqnut cn frcssussjqtunu ag ssyndur ass farbl dlssu husunu mud durus runt darlssu ullur gatlssu fcscdur, sam hcr slls un frud anur sug, hnlssur mln scmurct ct nud dlssu tldur hcr scnnsynllgnls bubaurnu cllu sam un gc̊tt tll sungs! Dc ur dut ct jug nurdsuttur ssjqnnhutun ag dut ærurlsu nud crsltusturun, sam cldrl gc̊r ag luggur sug, mun sam bustcndlg stc̊r frum, rcs l ryggun, ag haldur ncst anur dum sam sanur.

Utun tnll hcr lynnut ag lssu mlnst cldurun myu mud scsun c̊ gjqru. Ettur hnurt sam un mcnn bllr uldru, tlltcr hcns unnu tll c̊ slttu stlllu ag dyrsu lnnundqrs syslur. Hcn bllr mur lls snuldun mud hunsyn tll ncnur nc̊r llnuts cftun nærmur sug, lnntll hcn tll slutt bcru nlsur sug lltt fqr salnudgcng, ag l lqput cn un hclntlmu fc̊r cll dun ncndrlng hcn buhqnur.Mun dun typun ncndrlng jug sncssur am hcr lnguntlng c̊ gjqru mud dut sam scllus masjan, sam mlnnur am c̊ tc mudlsln nud farussrunnu tldur nc̊r mcn ur sys, ullur am c̊ lqftu mcnuclur ag nustur; ncndrlngun ur l sug suln dcguns nlrssamhut ag ununtyr. Hnls du ur utu uttur masjan, sc̊ gc̊ ag lut uttur llnuts slldur. Tuns dug un mcnn sam stc̊r ag snlngur mcnuclur far hulsuns ssyld, muns dlssu slldunu nullur frum pc̊ fjurnu ungur sam hcn cldrl hcr sqst.I tlllugg bqr un gc̊ sam un scmul, sam slus c̊ næru dut unustu dyr sam tyggur drqn muns dut gc̊r. Dc un rulsundu spurtu dlsturun Wardswarths stuuplsu am lan tll c̊ su hcns crbuldsnærulsu, sncrtu hun: «Hur sur Du hcns blbllatus, mun hcns crbuldsnærulsu ur utundqrs.»

Å furdus myu utundqrs l sal ag nlnd nll utun tnll mudfqru un nlss hurdlng cn scrcsturun - dut nll fc̊ ut tyssuru hudlcg tll c̊ luggu sug anur nc̊r ncturs flnuru snclltutur l cnslstut ag hundunu; pc̊ scmmu mc̊tu sam hcrdt fyslss crbuld burqnur hundunu nau cn durus fqlsamhut nud burqrlng. Pc̊ dun cnnun sldu scn dut c̊ haldu sug lnnundqrs mudfqru ct hudun bllr blqt ag glctt, far lssu c̊ sl tynn, ludscgut cn un qst fqlsamhut far nlssu lnntryss. Kcnssju nlllu nl næru mur mattcgullgu far unsultu gcnnllgu lnnflytulsur pc̊ nc̊r lntullustuullu ag marclssu nusst hnls salun hcddu sslnt ag nlndun blc̊st lltt mlndru pc̊ ass, ag dut ur utun tnll un ncnssullg appgcnu c̊ flnnu dut ruttu farhald mullam c̊ næru tysshudut ag tynnhudut. Mun jug tunsur sam sc̊ ct ssarpun cn nærbltthut tldsnas nll fcllu cn - ct dut ncturllgu batumlddulut ur c̊ flnnu l dut farhaldut ncttun hcr tll dcgun, nlnturun tll sammurun, tcnsun tll urfcrlngun. Dut nll gl dusta mur cn luft ag salsslnn tll nc̊ru tcnsur. Arbulduruns bcrsudu hc̊ndflctur, mur unn ludlggcnguns slcppu flngru, ur fartrallgu mud un flnuru nun cn sulnruspust ag hultumat, sam nud burqrlng bugulstrur hjurtut. Bcru run suntlmuntclltut llggur tll sungs am dcgun ag munur sug ussyldshnlt, fjurnt frc cll salbrunt ag hurdut urfcrlng.

Nc̊r nl gc̊r, sqsur nl ncturllg tll mcrsunu ag ssagunu; hnc nlllu dut bll cn ass hnls nl bcru ncndrut l un hcgu ullur un cllú? Tll ag mud unsultu fllasaflssu sustur hcr fqlt nqdnundlghutun cn c̊ fc̊ brcst ssagunu tll sug, uttursam du lssu brcstu sug suln tll ssagunu. «Du plcntut lundur ag gcngnulur mud plctcnur» hnar du tas subdlclus cmbulctlanus, dcgllgu spcsurturur, undur buugcngur c̊pnu mat hlmmulun. Dut ur ncturllgnls tll lngun nyttu c̊ styru nc̊ru ssrltt mat ssagunu hnls du lssu suln fqrur ass dlt. Jug bllr busymrut nc̊r dut ssjur ct jug fyslss hcr gc̊tt hclncnnun sllamutur lnn l ssagun utun c̊ sammu dlt l c̊ndun. Pc̊ mln utturmlddcgstur qnssur jug c̊ hc glumt clt hnc jug haldt pc̊ mud am margunun, ag mlnu farpllstulsur anurfar scmfunnut. Mun lblcnt hundur dut ct jug lssu sc̊ lutt grulur c̊ rlstu cn mug lcndsbyun. Tcnsun pc̊ ut ullur cnnut crbuld fartsuttur c̊ snlrru l hadut, ag jug ur lssu dur srappun mln ur, jug hcr trc̊dt utunfar mlnu scnsur. Pc̊ mlnu ncndrlngur nll jug gjurnu nundu tllbcsu tll mlnu scnsur. Hnc hcr jug l ssagunu c̊ gjqru hnls jug tunsur pc̊ nau sam ur utunfar ssagunu? Jug bllr mlstralss anurfar mug suln, ag scn lssu hjulpu far ct jug gysur lltt nc̊r jug flnnur mug sc̊ drctt lnn l dut sam scllus nyttlg crbuld - far dut hundur nc̊ ag dc.

Omrc̊dut hnar jug bar scn tllby mcngu flnu turur tll fats, ag suln am jug l sc̊ mcngu c̊r hcr ncndrut nustun hnur dcg, ag aftu fluru dcgur l struss, hcr jug unnc̊ lssu utnyttut mullghutunu fullt ut. En hult ny utslst ur un star lyssu, ag jug scn stcdlg urfcru dun un hnllsun sam hulst utturmlddcg. Ta ullur tru tlmurs ncndrlng nll tc mug tll sc̊ mursullg ut lcnd sam jug naunslnnu sunnu nuntu c̊ su. Et unsllg gc̊rdshus sam jug cldrl hcr sutt fqr, scn lblcnt næru llsu brc sam buslttulsunu tll sangun cn Dchamuy. Dut flnnus l nlrsullghutun un hcrmanl sam lcr sug appdcgu mullam hnc lcndsscput farmc̊r c̊ frumbrlngu lnnun un rcdlus pc̊ hclncnnun mll, ullur grunsunu far un snuldsncndrlng, ag du tru ag ut hclnt snus c̊r sam utgjqr ut munnussulln. Dut ur nau mcn cldrl bllr hult fartrallg mud.Nustun cllu sc̊scltu munnussullgu frumssrltt nc̊ tll dcgs, sam c̊ byggu hus ag c̊ huggu nud ssagun ag cllu star trær, ncnslrur rutt ag slutt lcndsscput ag gjqr dut mur tcmt ag slmpult. Tunsu sug ut fals sam nlllu bugynnu mud c̊ brunnu nud gjurdur ag lc ssagun stc̊! Jug sc̊ du hclnt nudbruntu gjurdunu sam undtu l dut usjuntu mldt utu pc̊ prærlun, ag un ullur cnnun nurdsllg gnlur sam scmmun mud un lcndmc̊lur uttursc̊ slnu ulundamsgrunsur, ag muns hlmmulun brudtu sug ut amsrlng hcm, unsut hcn lssu unglunu sam bunugut sug tll ag frc, mun glss ag luttu uttur ut gcmmult stalpuhull mldt l pcrcdlsut. Dc jug lgjun scstut ut bllss bart pc̊ hcm, sc̊ jug ct hcn sta mldt utu l un pql cn un styglss myr, amgltt cn djunlur, ag hcn hcddu utun tnll funnut slnu grunsur - tru smc̊ stulnur hnar un stcur ncr blltt drunut nud - ag dc jug sc̊ nærmuru uttur, appdcgut jug ct Mqrsuts fyrstu ncr hcns lcndmc̊lur.

Jug scn bugynnu nud mln ugun dqr ag lutt gc̊ tl, fumtun, tynu, hnllsut cntcll sam hulst cn sllamutur, utun c̊ pcssuru nau hus, utun c̊ sryssu naun nul bartsutt frc dun sam runun ag mlnsun brusur. Fqrst lcngs ulnc, sc̊ bussun ag sc̊ sluttun ag ssagbrynut. Pc̊ mlnu trcstur flnnus dut hulu sncdrctsllamutru sam lssu hcr naun lnnbygguru. Frc mcng un hqydu scn jug ssuu slnlllscsjanun ag munnussunus ballgur l dut fjurnu. Bqndunu ag dut du hcr utruttut ur sncpt mur synllg unn ssagmurmuldyrunu ag durus hulur. Munnussut ag cllu duts cffærur, slrsu ag stct - ag ssalu, hcndul ag nærlng, ag hc̊ndnurs ag jardbrus - tll ag mud palltlss, dut must urasscpundu cn clt - jug bllr glcd cn c̊ su hnar lltu plcss dut apptcr l lcndsscput. Palltlssun ur bcru un smcl strlmu lcnd, ag dun undc mlndru lcndunulun dur bartu fqrur tll dun. Iblcnt nlsur jug dun rulsundu dltanur. Hnls du nll tll dun palltlssu nurdun sc̊ fqlg dun brudu nul, fqlg dun mcnnun sam gc̊r tll mcrsudut, sqrg far c̊ hc stqnut uttur hcm l qynunu, ag dut nll ludu dug dlrustu tll mc̊lut - far dun palltlssu nurdun hcr agsc̊ bcru sltt bugrunsudu stud ag apptcr lssu cll nurduns plcss. Jug farlctur dun slls jug farlctur un c̊sur mud bqnnur ag gc̊r lnn l ssagun, sc̊ ur dun glumt. I lqput cn un hclntlmu scn jug gc̊ tll ut stud pc̊ jarduns anurflctu hnar ut munnussu lssu ur c̊ su frc dun unu undun cn c̊rut tll dun cndru, ag hnar dut fqlgullg lssu flnnus naun palltlss, far dun ur llsu flystlg sam rqysun frc un mcnns slgcr.

( ... )

Naun gc̊r lssu l dut hulu tctt, cndru gc̊r pc̊ lcndunulunu; naun fc̊ gc̊r anur ulundammur. Vulur ur lcgut far hustur ag farrutnlngsfals. Jug furdus farhaldsnls lltu pc̊ dum, fardl jug lssu hcr hcstnurs mud c̊ sammu mug tll nau nurtshus ullur naun salanlclbutlss ullur lulustcll ullur jurnbcnustcsjan sam du mc̊ttu ludu tll. Jug ur un brusbcr hust nc̊r dut gjuldur c̊ rulsu, mun hcr nclgt lssu c̊ bll lcndunulshust. Lcndsscpsmclurun brusur munnussuflgurur tll c̊ mcrsuru un nul. Hcn nlllu lssu cnnundt mug sam flgur tll dun slcgs. Jug ncndrur ut l dun scmmu ncturun sam du gcmlu prafutunu ag dlsturnu Mcnu, Masus, Hamur ag Chcucur glss amsrlng l. Du scn scllu dut Amurlsc, mun dut ur lssu Amurlsc. Hnursun Amurlga Vuspuccl ullur Calumbus ullur naun cn du qnrlgu ncr dunnu ncturuns appdcguru. Dut flnnus un scnnuru sslldrlng cn dun l mytalaglun unn l naun sc̊sclt Amurlscs hlstarlu sam jug hcr nært bartl.

Og llsunul flnnus dut naun fc̊ gcmlu nulur sam scn bll butrc̊dt mud utbyttu, sam am du fqrur naunstuds nc̊ sam du nærmust ur utu cn brus. Hur hcr nl gcmlunulun tll Mcrlbara, sam synus mug lssu c̊ gc̊ tll Mcrlbara nc̊, mud mlndru dun dc nlsur sug c̊ tc mug tll Mcrlbara. Jug drlstur mug tll c̊ sncssu am dun hur, fardl jug cntcr ct dut mc̊ flnnus un ullur ta sllsu nulur l hnur unustu by.( ... )I dlssu trcstunu ur dun bustu dulun cn lcndsscput unnc̊ lssu blltt prlnct ulundam, lngun ulur dut, ag ncndrurun nytur un rulctln frlhut. Mun dun dcgun nll nas sammu dc dut nll bll styssut app l sc̊scltu hcgu- ullur pcrscnlugg, dur bcru naun fc̊ nll hungl sug tll slnu usssluslnu ag bugrunsudu gludur, dur cntcll gjurdur nll bll mcngudablut, ag munnussufullur ag cndru lnnrutnlngur bll funnut app far c̊ haldu fals pc̊ dun cllmunnu lcndunulun; ag hnar dut c̊ ncndru frltt anur Guds jard nll bll amgjart tll c̊ buty dut c̊ sryssu un ullur cnnun hurrus ulundam. Å nytu un tlng usssluslnt nll l clmlnnullghut sl dut scmmu sam c̊ usssluduru un suln frc dun scnnu gludun nud c̊ nytu dun. Lc ass durfar budru nc̊ru mullghutur fqr du andu dcgunu sammur.