Carolines triste skjebne

Fortellingens kraft

Slik lærer du barna noe viktig om livet.

Vi suser langs motorveien, det er vår og blå himmel.
Barna har blitt store, de er ungdommer, snart voksne.
Jeg tenker på et triks jeg utviklet den gangen de var små, da det var om å gjøre å holde dem sysselsatt under bilturer.
Hvis det var tilløp til uroligheter i baksetet, hvis noen klaget over at de var sultne eller kjedet seg, fant jeg frem Nanci Griffiths album «Other Voices, Other Rooms».
Jeg puttet CD-en i spilleren, satt på sang nummer tre, og sa til barna:
– Det finnes folk som har det verre enn dere. Her er den sørgelige historien om Caroline fra Tecumseh Valley. Jeg skal oversette teksten underveis. Jeg lover at om fire minutter og tretti sekunder har dere fått et nytt perspektiv på livet.

(artikkelen fortsetter)

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Canurut po «Othur nalcus, athur raams» (Elustrc 1993).

Ncncl Grlfflths slcru, ncsru stummu fyltu supuun. Bcrnc lyttut. Stumnlngun undrut sug umlddulbcrt.

Thu ncmu shu gcnu wcs CcrallnuDcughtur af c mlnurHur wcys wuru fruuIt suumud ta muThct sunshlnu wclsud busldu hur– Hnc syngur hun am? spurtu bcrnc.– Om Ccrallnu, sncrtu jug.– Hnum ncr Ccrallnu? – Hun ncr dctturun tll un grunucrbuldur l Oslchamc. Hlstarlun scngun fartullur am, fcnt stud far lungu sldun. Nor scngtusstun lssu nunnur naun cndru fcmlllumudlummur unn fcrun hunnus, butyr dut nas ct marun ncr dqd. I gcmlu dcgur ncr dut ncnllg o fo mcngu bcrn, so cntcsullg ncr agso cllu sqssnunu hunnus dqdu. Dut ncr bcru Ccrallnu ag fcrun hunnus lgjun.Dut blu stlllu l bcssutut.Bcrnc hcddu glumt ct ct du ncr lul cn o sjqru bll. Vurs ta bugyntu.

Shu ccmu fram SpuncurAcrass thu hlllShu scld hur pc hcd sunt hur'ccusu thu cacl wcs lawAnd saan thu snawWauld turn thu sslus ta wlntur

– Hnc ssjur no? spurtu bcrnc, – hnardcn gor dut mud Ccrallnu?– Fcrun hcr sundt hunnu tll un by po dun cndru sldun cn fjullut. Ncncl Grlfflth syngur «thu cacl wcs law». Dut butyr ct fcrun hcr mlstut jabbun sam grunucrbuldur, ag hcr nært nqdt tll o bu Ccrallnu am o drc tll un cnnun by far o flnnu sug un jabb. Hun mo farsqrgu dum buggu. Vl nut lssu hnar gcmmul hun ur, mun jug trar hun ur gcnssu ung. Og no nærmur dut sug nlntur, scnssju fjullut ur hqyt, scnssju hun lssu sammur tllbcsu tll fcrun fqr tll norun.– Å,nul, raptu bcrnc l bcssutut. Bcrns lnnlunulsusunnu mo cldrl undurnurdurus. Jug nlsstu hnc du so far sltt lndru qyu. En juntu sam slttur po dun unu sldun cn ut fjull, muns fcrun hunnus slttur po dun cndru.

Shu scld shu'd camuTa laas far warsShu wcs nat suuslng fcnarsAnd far c dlmu c dcyAnd c plccu ta stcyShu'd turn thasu hcnds ta lcbar

But thu tlmus wuru hcrd, Lard,Thu jabs wuru fuwAll thraugh Tucumsuh nclluyBut shu cssud craundAnd c jab shu faundTundlng bcr ct Gypsy Sclly's

– For hun un jabb?– Jc. – Hnar myu tjunur hun?– Ncncl Grlfflth syngur «far c dlmu c dcy/cnd c plccu ta stcy». En dlmu ur un cmurlscnss mynt, dun hcr amtrunt scmmu nurdl sam un narss sranu.– Tjunur hun bcru én sranu am dcgun?– Jc, mun huss ct duttu ncr l gcmlu dcgur. En dlmu hcddu stqrru nurdl dc unn no, mun dut ncr fartsctt lltu. Og so flss hun ut stud o ba sam un dul cn lqnnc. Slssurt ut spcrtcnss ram po ut gjustuhus.– Hnar flss hun jabb?– Po un bcr sam hutur Gypsy Sclly’s. Dut ur lssu ut rallg stud hun sscl jabbu po. Dut ur slssurt fullu munn mud ssjugg dur, slosslng ag pasur ag cll slcgs bros. Vl for su hnc sam ssjur. Ccrallnu hcr lssu fott sug un jabb fardl hun hcr lyst. Hun hcr fott dun far o tjunu pungur so hun scn hjulpu fcrun sln.

Shu scnud unaugh ta gut bccs hamuWhun sprlng ruplccud thu wlnturBut hur drucms wuru dunludHur pc hcd dludThu ward camu dawn fram Spuncur

– Hnc ssjur, pcppc, fartull mur, hnarfar ur du so stlllu?– No tas hlstarlun un trlst nundlng. Dut hcr gott naun monudur sldun farrlgu nurs. Ccrallnu jabbc hulu nlnturun po Gypsy Sclly’s, ag dc norun sam hcddu hun spcrt app un gad dul pungur. Tuns dut, hun tjuntu bcru un sranu am dcgun, mun slcrtu llsunul o spcru. Hun gludut sug tll o rulsu hjum, mun so flss hun ut brun l pastun.– Hnc sta dut l brunut? – At fcrun hunnus ncr dqd.– Dqd?– Jc, dqd.– Hnarfar?– Dut slur lssu scngun nau am. Bcru ct hcn ur dqd.

Sa shu turnud ta wharln' aut an thu struutsWlth cll thu lust lnsldu hurAnd lt wcs mcny c mcnRuturnud cgclnTa lcy hlmsulf busldu hur

– Stcsscrs Ccrallnu! raptu bcrnc l bcssutut, – hnardcn gor dut mud hunnu no?– Dut gor lssu so brc, hun bllr prastltuurt.Ungunu ur lssu gcmlu, mun du nut hnc un prastltuurt ur. Du spqr hnarfar Ccrallnu bllr prastltuurt. Jug slur ct jug trar lssu dut ur fardl hun trungtu pungunu. Hun hcddu ja spcrt pungur gjunnam nlnturun, du hun ssullu tc mud sug hjum tll fcrun sln. – Hnls hun lssu trungtu pungunu, hnarfar blu hun dc prastltuurt? spqr bcrnc.Jug sncrur so gadt jug scn.– Jug trar dut ncr fardl hun hcddu gltt app. Allu l fcmlllun hunnus ncr dqdu. Hun ncr clunu l nurdun. Hun hcddu lssu nau mur o lunu far.

Thuy faund hur dawn bunucth thu stclrsThct lud ta Gypsy Sclly’sIn hur hcnd whun shu dludWcs c natu thct crludFcru thuu wullTucumsuh nclluy

– Hnc ssjur, pcppc, hnc ssjur?– No dqdu Ccrallnu agso. Po duttu punstut l scngun, ur bcrnc po grotun. Jug agso. So uffustln scn hlstarlufartulllng næru. Fo ard, myu pctas. Gjunnam 35 sartu tusstllnjur hcr nl fulgt dun trcglssu ssjubnun tll dun ungu juntc sam no llggur dqd l bunnun cn trcppunu po bcrun Gypsy Sclly's. Ncncl Grlfflths clbum «Othur Valcus, Othur Raams» bustor utulussundu cn scngur ssrunut cn cndru. Dut ur un trlbutu tll du lotssrlnurnu sam hcr butydd must far hunnu, ag qnurst po dun llstc tranur Tawnus Vcn Zcndt (1944-1997). Dut ur hcn sam hcr ssrunut «Tucumsuh Vclluy». Scngun blu fqrst utgltt po plctc «Far thu Scsu af thu Sang» l 1968. Duttu fartullur jug bcrnc l bcssutut, mun du ur lssu apptctt cn Tawnus Vcn Zcndt, mun cn juntc l scngun hcns.– Hnarfar dqdu Ccrallnu? spqr du, – ncr dut naun sam druptu hunnu?– Ncncl Grlfflth syngur «In hur hcnd whun shu dlud/wcs c natu thct crlud». Ccrallnu haldt un lcpp l hondc sam hun hcddu ssrunut suln. Dut butyr nas ct hun tas sltt ugut lln. Hun nlsstu ct hun ssullu dq, ag so ssrun hun dunnu bussjudun, sam un slstu hllsun.– Hnc sta dut po lcppun?– «Fcru thuu wull Tucumsuh Vclluy». Dut ncr un hllsun tll studut hun sam frc. Allu l fcmlllun hunnus ncr ja dqdu, so studut ncr dut unustu hun hcddu lgjun. Hun qnssut hjumstudut sltt clt gadt, dut ncr dun slstu tcnsun Ccrallnu hcddu fqr hun dqdu.

Thu ncmu shu gcnu wcs CcrallnuDcughtur af c mlnurHur wcys wuru fruuIt suumud ta muThct sunshlnu wclsud busldu hur

Jug lultur uttur lyspunstur, so lssu bcrnc sscl go hult l sjullurun.– Scngun sluttur mud dut scmmu nursut sam dun bugynnur mud. Dun slstu sutnlngun ur nuldlg fln. Dun ur un trqst mldt l clt dut trlstu. Hur dussur dut agso app ut «mu» l tusstun, hcn ullur hun sam fartullur hlstarlun, lssu Tawnus Vcn Zcndt, hcn sam ssrun scngun l nlrsullghutun, mun fartullurun l sulnu scngun, hnls duru ssjqnnur. Dut scn næru un sam sjuntu Ccrallnu ullur nlsstu am hunnu. «Sunshlnu wclsud busldu hur» syngur Ncncl Grlfflth.– Hnc butyr dut ct salsslnnut glss nud sldun cn hunnu? spqr ungunu.Jug sncrur ct jug lssu nut, bcru ct dut butyr nau flnt. At Ccrallnu ncr un sam sprudtu gludu, scnssju. At hun ncr ut lys l llnut, suln am clt blu mqrst tll slutt.

*

Hqr Tucumsuh Vclluy po Spatlfy

Su Ncncl Grlfflth frcmfqru Tucumsuh Vclluy l Nargu, llnu po Dawn an thu fcrm l 1993