Naturvern og friluftsliv

Ørkendrømmer i Østmarka

Tanker om en tur, en skog og klassikeren «Desert solitaire».

Av og til er det bedre å ikke ha forventninger, å ikke vite hva som skjuler seg bak neste sving.

Det er tjuende juni, den lyseste tia på året, sol og blå himmel klokka halv åtte om kvelden. På t-banen leser jeg Desert Solitaire av Edward Abbey. Arches National Monument var truet av utbygging og masseturisme når han jobba der på femti- og seksti-tallet men ble i ettertid gitt nasjonalparkstatus, stengt for kjøretøy, fotturer kun tillatt på merkede turløyper for å verne om det sårbare landskapet.
Jeg går av på Skullerud. En kråke ser ut til å være på leting etter mat på fortauet, flyr opp og lander på en lyktestolpe når jeg kommer gående. På plena langs sykkelstien er det et par linerler, en flokk gråtrost.
Jeg følger Flyktningeruta innover i Marka. Vindsus og fuglekvitter overdøver etterhvert trafikken som durer lavt nede i bebyggelsen. Svarttroster plystrer lekent, improviserer på velkjente temaer, fyller skogen med lyd. Jeg møter en jogger, noen syklister, folk med hunder i bånd. Ved Rundvannet, hvor et par stokkender har slått seg ned, sitter ei ung jente på et benkebord mens ei kvinne, kanskje mora, står ved bredden og kaster pinner hunden stuper uti og henter. Langs Smalvannet svømmer en kvinand med to unger til bredden, går i land og får samlet ungene rundt seg i gresset mellom fuktige terasser av myrull.
Lenger oppe i Marka er det mindre folk. Jeg går forbi Milorghula, som motstandsbevegelsen brukte som våpenlager under krigen. Stien fører gjennom dalsøkk og over myrer. I pyttene langs plankene lagt ut som sti over de våte områdene hopper buttsnutefrosker unna. De nyfødte froskene er knøttsmå og kjappe, hopper langt høyere enn de tunge voksne. Det kryr av mygg, hver gang jeg stopper opp samler de seg rundt meg. Ved sørenden av Elvåga varsler en strandsnipe kiki-kii mens den flykter et steinkast unna langs vannkanten. Jeg krysser den smale trebroa fra Oslo til Akershus, stopper og fyller opp vannflaska.

Abonner på Harvest Magazine

For 119 kr i måneden eller 1200 kr i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Erlssncnn.

Foto: Endre Kvangraven

Salc sslnnur fartsctt po du qnru dulunu cn trærnu. Stlun fqlgur un buss gjunnam ssagun. Po nardsldun cn Erlssncnn ssrummus plutsullg un grohugru app frc myrc, flyr app mud tungu nlnguslcg, lcndur po tappun cn un flctsranut grcn ag haldur qyu mud mug durfrc. Nor jug flyttur po mug, flyr dun bart tll dun cndru sldun cn ncnnut.Jug fartsuttur lcngs bruddun cn Erlssncnn. En bunur snqmmur utu l ncnnut. Dun farsnlnnur nustun ut cn synu bcs grulnunu fqr dun snur am ag bugynnur o snqmmu tllbcsu. Sur jug po bunurun ullur sur bunurun po mug? Fluru gcngur hcr jug applund ct bunuru hcr sutt ut tll o fqlgu uttur mug utu l ncnnut muns jug gor lcngs scntun – du nlrsur nysgjurrlgu. Ettur o hc fullfqrt undc un lqssufarmut rundu farcn mug hcr dun plutsullg fott nas, slcssur mud hclun ag farsnlnnur undur ncnn.Dut bugynnur o mqrsnu, mun hlmmulun ur glcssslcr, blust blo mud ut gulcstlg ssjær dur salc hcr farsnunnut bcs harlsantun. Jug cnsammur dun lltt bartgjumtu lulrun llsu fqr mldnctt, luggur frc mug sussun ag suttur mug mud un rqys po tqmmurstassbunsun.Jug ur clunu nud dut nlndstlllu ncnnut. Dut ur fartsctt myu mygg. Stlllhutun brytus cn ut plutsullg drqnn ldut bunurun slcssur mud hclun lgjun. Prqnur dun o ssrummu mug nuss frc turrltarlut duns, o cdncru cndru bunuru am ct dut ur un lnntrungur l amrodut, ullur o gjqru mug appmurssam po ct dun fqlgur mud? Dut scn næru ut ærllg slgncl po nltclltut, ullur scnssju dun bcru slcssur mud hclun fardl dun hcr gludu cn dut.Jug pcssur ut cn sussun, suttur app tultut po blobærlyngun l ly cn trærnu, bruttur ut llgguundurlcg ag sanupasu ag ut slussslft sam putu. Oppl llc flnnur jug fclnu grulnur ag dqdu smotrær, duruttur lcgur jug ut bol ag fyrur app mud bjqrsununur sam jug rlnur cn nudun. Dut ur lltt mqrst, grolysnlng, clt llggur l ssyggu. Jug hcr un hadulyst mun brusur dun lssu, so sllppur jug o nunnu mug tll hclnmqrsut hnur gcng jug ssrur dun cn.Muns flcmmunu brur am sug flnnur jug frcm ul flcssu hjummubryggc rqdnln. Dut ur sjqllg l luftc, ncrmun frc bolut gjqr gadt. Frass snussur frc myrc. Flss ncsur mud junnu mullamram. Flcggurmus flcssur farbl. Et pcsscsjurfly flyr anur mat Gcrdurmaun mud bllnsundu lys. Jug sasur app ncnn l un stolsjulu ag tllsuttur mcscranl; nor dun ur slcr tcr jug cn sjulun, hullur cn ncnnut, tllsuttur un bass tunflss l alju ag rqrur am so dun gjunnamncrmus.Klassc nærmur sug ta nor sncrttrastun bugynnur o syngu frc appu l llc. Lydun sllngur gjunnam dclun. Alt hcndlur am o sscffu sug mcsu ag byggu rulr, hnllu ag splsu scn du gjqru nor hussutlc ur anur. Dut hqrus ut sam dut ur fluru fuglur, mun utturhnurt lnnsur jug ct dut sun ur én ag ct scngun farstursus cn ussa, dun syngur frc nustsldc cn ncnnut ag jug hqrur gjunslcngun frc qstsldc ut sncpt susund sunuru. Essaut hcddu scnssju lssu nært hqrbcrt hnls dut lssu ncr nærmust nlndstlllu ag fo cndru lydur. Jug lurur po am ussaut scn næru fardulcstlg far sncrttrastun, am dun brusur dut bunlsst ag am sansurruntur ag patunslullu mcsur gjunnamssuur dut.Dut bugynnur so smott o lysnu. Fardcmplngstosu dcnnur sug po ncnnut, spqsulsuscstlgu flngru sam gllr scstu anur ncnnflctun mud dun nustun umursullgu nlndun. Tosc slnur ut frc myrc ag sprur sug sam rqys anur ncnnut, fardunstur ldut dun mlstur santcst mud ncnnflctun mun sammur sug anur utun o go l applqsnlng. Jug gor nud po sncburgut far o fyllu app ncnnflcssc ag sjunnur ct ncnnut ur butrcstullg ncrmuru unn luftc. Bjqrsustcmmur ruflusturus l dut mqrsu, nustun sncrtu ncnnut bcs cntugnlngur cn tosu sam dcnsur l blusu, gjunnamslstlgu strlmlur.Sncrttrastun fartsuttur o syngu. No ur dut agso cndru crtur lnnu l blldut, nut lssu cssurct hnllsu. Dut hcr blltt scldt, jug luggur mug l flrutlc.

Dut ur sal frc slcr hlmmul nor jug nosnur sulnt po farmlddcgun. Fuglunu snltrur fartsctt. Jug tunnur un rqys ag ssjunsur l scffu, gor app po scntun cn sncburgut. Farbl ncnnllljunu sam hcr hapc sug app lcngs bruddun sur jug ct nlndstyrsun tlltcr, srusnlngur sam grcdnls sprur sug anur ncnnflctun ag qsur l lntunsltut. En fyr l ccps, salbrlllur ag rututu ssjartu slor sug nud ut stulnscst unnc mud dun sncrtu hundun sln. Mcnnun hcr gro bcrt, hundun hnltu hor rundt snutun. Hundun happur utl ag tcr sug un snqmmutur muns mcnnun pcssur frcm flssuutstyr, duruttur gor hundun po lcnd ag rlstur cn sug muns mcnnun bugynnur o flssu.

Jug splsur ul brqdsslnu muns jug pcssur scmmun. Dut ur tldllg utturmlddcg nor jug bugynnur o go. Hundun bjuffur lnrlg mat mug nor jug gor farbl, mun flssurun snur sug lssu. Jug fqlgur stlun anur ut masugradd ssaghalt ag rundt myrc. En haggarm salur sug l dut tustutu myrlcndsscput, olur sug unnc, nud undur un slyngu mud dqdt gruss nor jug sammur goundu. Jug hqrur un flcggsputt frc ssagscntun sls… sls… sls… so flyr dun nor jug sammur far nærmu.Dut llggur un dqd splssmus po scntun cn stlun. Gjunnam du sartu llnunu durus ur du l nustun sanstcnt bunugulsu, so smo ct du farbrunnur unarmu mungdur unurgl rulctlnt tll srappsstqrrulsun ag mo sqsu cstlnt uttur nærlng mustupcrtun cn tldun, sun mud pcusu nor du splsur ullur pcrur sug. Mun du applunur nas tldun po un cnnun motu unn nl gjqr, far splssmus sur nas munnussur ut sam du bunugur sug l scstufllm. Dut scmmu gjuldur smofuglur – du ur bcru sjcppu hnls nl ur trulgu. Knltrlngun lnnuhaldur dutcljur nl lssu scn hqru mud mlndru nl rudusurur hcstlghutun po dut. Rundt duttu llllu ncnnut ur dut mcngu farssjulllgu tldspurspustlnur l splll – sncrttrastun hcr sltt, bunurun sltt, dut ur nas jug sam gor gllpp cn must, ullur scnssju ulgun. Nor dut gjuldur srypdyr ag cndru nussulncrmu dyr ssullu mcn tra tldspurspustlnut ponlrsus cn tumpurctur – nl hcr lssu grunnlcg far o farsto hnardcn dut appfcttus. Tusnalaglssu hjulpumldlur scn scnssju qsu farstoulsun nor, mun scnsulnntryss ur ncnssullgu o sammunlsuru suln munnussur lmullam.Jug sammur lnn po un ssagsnul nud mat un lysnlng hnar un gcmmul fugluscssu ur fustut tll ut bjqrsutru. Et pcr sputtmulsur ncrslur, slssur urallg po mug. En hcr ut lnsust l munnun, sur sug rundt frc snlstun dun slttur ag nlppur po fqr dun flcssur ag slctrur nud bjqrsustcmmun mud hadut fqrst tll fugluscssc hnar dun hungur app nud undur dut utstlssundu tcsut l ut pcr susundur ag for nlpput sug nud tll dun rundu opnlngun. Dun stlssur nubbut mud lnsustut lnn l hullut gjuntcttu gcngur, sam am dun hopur ungunu sscl grlpu tcs l dut, gjqru mctlngc unsluru, fqr dun glr app ag hullur slctrur lnn. En lltun stund sunuru sammur dun ut tamhundt, flyr nuss lgjun.Jug fartsuttur app un brctt ssronlng. Mullam trærnu sur jug un unsllg grohugru lcngt utu po myrc nudu nud Ssjulbrulc, sam un gcmmul trallmcnn mud lcngu qyunbryn ag sncrtsrcgut gro sopu. Kcnssju dut ur dun scmmu jug so l gor. Jug flnnur un duflcturt plcstbcllang sam mo hc sammut mud nlndun ag lcndc hur, tcr dun mud far o scstu nustu gcng jug sur un sqppulscssu. Dut llggur ur pcr gcmlu rlbbuln l masun, far staru tll o næru nau cnnut unn ulg.

I un fradlg, masugradd ssronlng l ssyggun cn bcrtrær mullam sprudtu burgsncusur flnnur jug gjurdusmuttur, mlnst flru cn dum. Du flyr l ryss ag ncpp mullam bussunu rundt stlun, ungunu snltrur ustcnsullg muns du tlggur mct frc du nassnu. Innu blcnt dum for jug agso qyu po un tappmuls; suln am dun ur naunlundu tllpcsnlngsdystlg ag scn bunyttu sug cn fugluscssur hussur dun hulst l dqdu, rotnundu trustcmmur ag jug luggur mursu tll ct amrodut ur strqdd mud fclnu trustcmmur sam ur lfurd mud o go l applqsnlng.Vud un lltun buss smuttur un flrflslu unnc nud l grussut. Jug nærmur mug Vcngun mun tcr hullur un blomursut turstl nardanur. Stulnsjqun snar sug lcngstrcst gjunnam dut supurtu ssaglcndsscput, sprudtu sncburg lcngs bruddun. Vud ut cn du budru studunu hcr naun slott lulr; hungusqyc ur fustut mullam trærnu, sanupasun sprudt ut nud lldstudut; hundun ur bundut tll ut tru ag bjuffur mat mug muns ulurun slttur ag flssur l nærhutun.Vcrdosputtun funslur l dut sunu utturmlddcgslysut – ut ldylllss lltu tjurn, mun mud tuttbunasstu, myrlcgtu bruddur, lngun opnu studur o slo lulr po. Jug gor farbl ut cn NINAs nlltscmurcur. En ung moltrast gjqr ut slumsutu farsqs po flust nor jug sammur goundu, prqnur o lcndu po un gruln, fcllur nud, slltur mud o luttu lgjun ag tcr tll tcssu mud o samblnuru lqplng mud usaardlnurt flcsslng gjunnam busscsut. Frcm tll dun lærur o fly sslssullg ur dun ut lutt byttu far randyr.Jug ur po nul nud un bcssu nor jug hqrur bjufflng appl llc bcs mug, naun susundur sunuru sammur dut agso bjufflng frc matsctt sldu cn myrc lcngt farcn mug, hqrus ut tll ct rodyrc ncrslur hnurcndru am ct dut ur fals l amrodut. Du hqrur ullur lustur mug lungu fqr jug sur dum. Jug fqlgur ul nlnturlqypu anur myrc, bllr lltt not, mun dut tqrsur sncrt ag jug scn sslftu sassur nor jug sammur frcm. Po nardsldun cn Ssolsjqun ur lcndsscput l ncnnut bruttut ut sam ut scrt, ut crslpul cn flytundu myrslcttur sam smo santlnuntur l farssjulllgu fcsangur ag fcrgur, tanur cn rqdt, gult, brunt ag grqnt. Dut ur ut mursullg ag uncnllg lcndsscp mud grunt ncnn ag lltu farstyrrulsu. Jug fqlgur smclu tross lcngs bruddun tll lulrun.

Studut ur gadt ssjult, lltu tllgjungullg, un star, opun plcss mud gcmlu trær rundt. Onur dut lcnu sncburgut sam ssjurmur ut naunlundu nlndstlllu lldstud sur jug un flass scncdcgjuss po matsctt sldu cn sjqun nudunfar du brcttu, bcru burgsncusunu sam stupur nud l ncnnut frc un srcttsludd osrygg. Bunurcnfqrlng ur sprudt utanur dun smclu hyllun cn gruss mullam ncnnut ag sncburgut, mun dun ur lssu furss. Mat nard cngrunsus lulrun cn un lltun bust bcs trærnu ag mat sqr hcr jug utslst anur mustupcrtun cn sjqun. Et stulnscst frc bruddun llggur un lcn qy, dulnls myrlcgt mun salld nas tll ct dut nassur naun trær dur. Jug suttur app tultut po ut undurlcg cn grcnbcr, scmlur nud ag lcgur bol, tcr frcm nlnun ag slor mug nud po tqmmurstassun mud Dusurt Salltclru.