Essay

Not so silent spring

Svarttrosten begynte å synge slik en mobiltelefon ringer.

Er menneskene i ferd med å bli herrer også over naturens lyder?

En svarttrost-hann terroriserte nabolaget. I flere måneder hadde den begynt å synge rundt klokka fem hver eneste morgen, men det var ingen vanlig fuglesang. Svarttrosten etterlignet lyden av ambulansesirener og bilalarmer. Volumet var skingrende høyt. Den lagde til og med ringetoner fra mobiltelefoner som holdt det gående ubesvart i timevis.

Historien om den irriterende svarttrosten i Somerset i England var ikke unik. Hans Slabbekorn, assisterende professor i adferdsbiologi ved Leiden universitetet i Nederland hadde hørt lignende historier – men han var skeptisk til at den typen bisarre rapporter kunne stemme. Derfor begynte han å be folk om å sende opptak av de uvanlige svarttrostene. Og ganske riktig, det han fikk inn var perfekte etterligninger av urbane lyder, ikke bare sirener og bilalarmer, men også den særegne lyden av en ryggende golfbil – etterlignet av svarttroster som levde nær en golfbane.

Selv om lydene hørtes fullstendig kunstige ut, var årsaken til at fuglene lagde dem overraskende naturlig. Svarttroster som levde midt i den stadig tiltakende kakofonien av menneskelagde lyder, begynte å innlemme menneskelydene i sitt repertoar. Slabbekoorn sier at den uvanlige strategien faktisk kan hjelpe fuglene: variasjon i syngelyder indikerer modenhet hos svarttrosthanner, og hunnene foretrekker modne partnere.

Svarttroster er ikke de eneste dyrene som gir pipa en annen lyd. Ettersom menneskenes lyder invaderer naturen – med alt fra trafikkbråk til jetfly som tordner over regnskogene – begynner vitenskapsfolk å forstå at det akustiske miljøet er langt mer komplisert og sårbart enn hva de tidligere har antatt. Det som lenge ble ansett for å være en tilfeldig samling av fuglesang og dyrelyder kan faktisk vise seg å være en koordinert symfoni, med kallerop og lyder nennsomt plassert i et rikt akustisk spekter.

Nå får forskerne et første glimt av hva som skjer når menneskenes kor drukner store deler av det spekteret. Alt fra svarttrosten til kvithvalen endrer sine kallerop, eller slår dem over på andre frekvenser. Andre dyr tilpasser seg i en så stor grad at de faktisk kan utløse de første trinn i en evolusjonær rystelse. Mens andre dyr igjen forsvinner fullt og helt.

Tradisjonelt har forskere studert dyrelyder ved å konsentrere seg om individuelle arter og deres måter å uttrykke seg på. Bernie Krause forsker på dyrelyder og har brukt førti år på å lage opptak av dyrs kallesignaler i villmarka. Han står for en radikalt annerledes tilnærming og inntar et nærmest revolusjonært syn på forholdet mellom dyr, deres miljø, og de lydene de gir fra seg.

Det hele startet i 1968 da Krause, som den gang var musiker, hadde lunsj med Van Dyke Park i The Beach Boys. Park foreslo at Krause skulle ”gjøre et album på økologi”. Krause og hans musikk-kollega hadde introdusert Moog-syntesizeren i popmusikken og hadde bidratt til hundrevis av album og film soundtracks, men Krause visste lite om økologi utover hva han nylig hadde lest om i Rachel Carson’s Silent Spring. Fascinert som han var av Park’s forslag, dro Krause avgårde til Muir Woods, et område nord for San Fransisco. Alt han hadde med seg var utstyret sitt. ”Jeg var så fascinert av hva jeg hadde hørt at jeg bestemte meg for at det var dette jeg ville bruke resten av livet mitt på”, forteller han.

Krause ble fullstendig oppslukt av sin nye lidenskap for økologi, solgte musikkselskapet sitt, begynte på universitetet og tok doktorgrad i bioakustikk. Men han forlot aldri helt sin musikalske bakgrunn. For det var nettopp musikken som satte ham på sporet av den lysende ideen han fikk en tidlig morgen mens han var ute i Kenyas Masai Mara reservat. Krause hadde holdt det gående med opptak i tredve timer. Han tok opp lyden av insekter, ulver, hyener, flaggermus og elefanter. Krause, som var utslitt og ”completely out of it”, ble plutselig slått av ideen om at dyrelydene rundt ham var… som et orkester. ”Disse skapningene uttrykker seg jo i relasjon til hverandre”, tenkte han med seg selv.

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Tllbcsu l studla undursqstu Krcusu ultrclydblldur frc apptcsunu. Dut sta slcrt far hcm ct dut hcn hcddu hqrt ncr lydsusnunsur sam ncr so nqycstlg appdult ct du sunnu lusus sam ut natucrs. Farssjulllgu crtur uttryssur sug po spuslflssu frusnunsur ullur tldspunstur, slls ct du scn hqrus gjunnam cndru dyrs lydur – po scmmu motu sam du scn ssjulnu du lndlnlduullu lydunu cn tramputur, flallnur ag slcrlnuttur, slls Buthanuns fumtu symfanl byggur sug app tll cruscunda. Krcusu scltu spusturut cn dyrulydur far ”blafanl” ag sslllur dum frc munnussulydur, sam hcn scllur ”cntrafanl”.

Krcusu ncr lssu clunu am slnu sanslusjanur. Mur unn ut tlor sunuru, l ut lcbarctarlum lcngt unnc Krcusus Ccllfarnlc, hcddu Hcns Slcbbusaarn lcgt mursu tll dun scmmu farssjullun. Hcn tas Krcusus crbuld ut stug nlduru ag bugyntu o nqstu app l du anurrcssundu lmpllscsjanunu.

Slcbbusaarn hcddu crbuldut l trapunu l Kcmurun fqr hcn bugyntu o studuru sncrttrastun. Dur hcddu hcn tustut un tuarl am ct ullsu typur pruss po fuglunus hcbltct scn fqru tll ct du bugynnur o syngu po ullsu frusnunsur. Lydur sam ”ssyggur far” fugluscng scn sscpu prablumur ag tnutydlghut l sammunlscsjanun, ag Slcbbusaarn tunstu o sammu tll bunns l duttu nud o scmmunllsnu fuglur sam lundu l tutt rugnssag mud dum sam lundu l mur opnu hcbltctur.

Hcn tustut tuarlun sln po un fugl nud ncnn llttlu gruunbul. Hcn appdcgut ct l tutt rugnssag scng llttlu gruunbul gjurnu po lcnuru frusnunsur unn hnc durus slustnlngur l mur opnu amrodur gjardu, trallg fardl lcnuru frusnunsur sundur lyd mur uffustlnt gjunnam tutt nugutcsjan – ag agso fardl tutt ssag ur full cn hqy lyd frc lnsustur. ”Dut ncr aftu so brosutu l dlssu hcbltctunu ct jug sncpt sunnu gjqru brusbcru apptcs, ” fartullur Slcbbusaarn.

Ettur ct hcn sam tllbcsu tll Nudurlcnd bugyntu Slcbbusaarn o mlstunsu ct un llgnudu dyncmlss fcnt stud l byun. Du flustu urbcnu lydur sammur frc bllur, nagntag, bussur ag tag, lydur sam start sutt hcr lcn frusnuns. Slcbbusarn rusannurtu sam fqlgur: hnls rugnssaguns hqyfrusnuns lyd for fuglunu tll o brusu lcn frusnuns, ssullu byuns lydur prussu fuglunu tll o brusu hqyuru frusnunsur. Ettursam farssnlngun ssrud frcm, fcnt Slcbbusaarn ut ct sjqttmuls ag sncrttrast gcnssu rlstlg sslftur anur tll hqyuru frusnuns far o bll hqrt.

Duttu ur lssu dun unustu motun fuglur tllpcssur sug munnussunus lydur. I 2007 appdcgut Rlchcrd Fullur ag ta cndru farssuru nud Shuffluld unlnursltutut l Englcnd ct dampcp sam lunur l stqyfullu urbcnu amglnulsur fullstundlg hcr undrut sln narmclu scngcdfurd am dcgun. No syngur du nustun utulussundu am ncttun, cntcgullg far o unngo lnnblcndlng frc munnussusscptu lydur. Hnls du hqrur un fugl syngu o nul hjum frc pub’un am snuldun ur dut hqyst scnnsynllg un dampcp, slur Fullur.

I Burlln hcr nctturgclunu tctt l brus un cnnun strctugl. Ifqlgu un studlu cn Hunrls Brumm nud Burlln Frulu Unlnurslät, hcr nctturgclunus scng qst l nalum sam ut sncr po trcflssstqyun. Hult l trod mud dut sam ur sjunt sam Lambcrd-uffustun, dur un scngur ullur tclur hunur stummun far o bll hqrt, farsqsur nctturgclunu l Burlln o anurdqnu rushtrcflssun nud o syngu hqyuru. Far l usudcgunu syngur du numllg hqyuru unn l hulgunu.

Dut mustu cn farssnlngun po nlrsnlngun cn munnussulydur hcr fasusurt po fuglur, mun dut ur stcdlg mur sam tydur po ct dut sam ssjur l fuglunurdunun agso ssjur l rustun cn dyrurlsut, suln po cnsldusllggundu studur dur mcn lssu ssullu tra ct munnussulydur trungtu gjunnam, sam po hcnuts dyp.

Byur bllr stcdlg mur stqyundu, mun stqy undur ncnn qsur undc rcssuru. Dut ur amtrunt dabbult so mcngu sslp sam plqyur gjunnam nurdunshcnunu no sam l 1960 orunu, ag dlssu sslpunu ur rcssuru, srcftlguru ag tll scmmun lcngt mur stqyundu unn slnu fargjunguru. Dc farssuru nud Scrlpps Instltutlan af Ocucnagrcphy ag dut Calarcda-bcsurtu sulsscput Whclu Acaustlcs scmmunllgnut lydnlnounu nust far Ccllfarnlc’s Scn Nlcalcs Islcnd l 2003 ag 2004 mud mollngur gjart po 1960-tcllut po scmmu stud, fcnt du ct nlnounu po bcsgrunnsstqyun hcddu qst mud tl gcngur. Og duttu amrodut scn næru ruprusuntctlnt far hulu dut nardqstllgu Stllluhcnut, slur farssuru l un rcppart sam blu publlsurt l Thu jaurncl af thu Acaustlccl Sacluty af Amurlcc.

Mcn ssullu scnssju tra ct dlssu lydunu haldt sug lnnunfar bustumtu sjqrutur ag systamrodur. Mun hcnuts unlsu dyncmlss bldrcr fcstlss tll ct lydunu frcstus anur hundrunls, jc tusunnls cn sllamutur. Dun soscltu ”duup saund chcnnul” ur ut ncnnlcg hnar lyd frcstus lcngsamt, mun mqtur lltu matstcnd ullur farstyrrulsur.

Naun farssuru mlstunsur ct snqlhnclun dyssur nud tll dunnu scnclun far o syngu l dun ag po dun motun sammunlsuru mud cndru snqlhnclur hundrunls cn sllamutur unnc. Og nor lydunu frc hcndulssslp, affsharu barlng ullur cndru munnussullgu cstlnltutur fcngus app l dunnu scnclun, bllr agso dlssu frcstut lcngt nlduru ag nuss frc slnu apprlnnullgu lydslldur.

Farssurnu hcr bcru nyllg bugynt o undursqsu lydunus uffust, mun un dul studlur tydur po ct munnussulcgdu lydur tnlngur sjqpcttudyr tll o ruspanduru po myu cn dun scmmu motu sam fuglur. Vltunsscpsfals nud Instltutu af Ocucn Sclunculs l Sldnuy, Ccncdc, hcr nlst ct snqlhnclun farcndrur lydmqnsturut sltt sam ruspans po lsbryturu. Isbryturnus systumur sammur l sanfllst mud snqlhncluns farutrusnu frusnunsur. Knqlhnclun undrur agso lydfrusnunsunu po sln ussalascllsurlng (arlunturlng gjunnam ruflusturt lyd) nor bcsgrunnsstqyun qsur. I dut nardnustllgu Stllluhcnut hcr spusshagguru farcndrut slnu scllulydur, scnssju sam sncr po un qsundu trcflss po hcnut cn hcndulsbotur ag hnclscfcrl-fcrtqy.

I mur usstrumu tllfullur hcr munnussusscpt lyd tnungut hnclur tll o farlctu slnu farutrusnu hcbltct. Grohnclun ur ut cn ussumplunu. Dun hcr lungu brust Guurrura Nugra lcgunun l Bcjc Ccllfarnlc sam un cn slnu fqduplcssur. Mun dc dut blu byggut un scltutnlnnlngsfcbrlss l nærhutun sam bldra tll qst sslpstrcflss ag mudrlng po hcnbunnun, haldt hnclunu sug bartu frc lcgunun l fluru or, ag sam tllbcsu fqrst dc bygglngun ncr furdlg.

Naun farssuru talsur dlssu tllpcsnlngunu sam ut appmuntrundu tugn po ct naun dyr gcnssu unsult tllpcssur sug dut nyu lydlcndsscput. Mun Slcbbusarn cdncrur mat ct naun crtur scn bll utryddut sam fqlgu cn munnussusscpt stqy.

Ettursam lcnfrusnunt trcflsslys utgjqr mustupcrtun cn munnussunus stos ag lcrm, ur dyr sam brusur lcnfrusnuntu scllulydur ag lssu scn sslftu tll hqyuru frusnunsur du must truudu. Slcbbusarn fartullur ct fuglur sam arlalur, trastuscnguru ag grospurnur hqrur tll dunnu sctugarlun. Spurnubustcndun synsur l hulu Eurapc; farssurnu hcr lssu funnut dun usscstu orscsun unno, mun Slcbbusartn mlstunsur ct munnussulcgd stqy ur un fcstar.

Burnlu Krcusu hcr absurnurt ut llgnundu funamun blcnt dun cmurlscnssu frassun Spcdufaat tacd l Mana Lcsu-bcssungut qst far Yasumltu ncsjanclpcrs. Vud o brusu slnu staru farbuln grcnur frassun sug un mutur nud l qrsunscndun ag scn anurlunu dur l apptll suss or. Nor rugnut undullg sammur, stlgur frassunu app far syngu l sar. Po dun motun gjqr du dut ncnssullguru far randyr sam uglur ag cayatur o flnnu ut cn hnar lydun sammur frc.

Prablumut ur bcru ct am ncttun, dc frassunu sammur ut far o syngu, hcr mllltæru jutfly aftu qnulsur anur bcssungut. Nor du flyr bcru 100 mutur anur bcssun brosur flyunu so myu ct frassunu lssu scn hqru hnurcndru. Suln uttur ct flyunu ur bartu, tcr dut 20 tll 45 mlnuttur fqr frassunu gjunapptcr sltt synsranlsurtu sar, ag l mullamtldun ur du sorbcru far randyr. Krcusu trar ct brosut frc flyunu ur dulnls cnsncrllg far ct bustcndun cn spcdufaat hcr stupt sldun hcn bugyntu o studuru dum l 1984.

Suln tllpcsnlngsdystlgu crtur scn farcndru sug fundcmuntclt. Hnls far ussumpul dut o undru scllulyd ullur sslftu frusnuns gjqr ct nlssu hcnnfuglur lutturu bllr hqrt, scn duttu gl dum ut fartlnn nor dut gjuldur o tlltrussu sug hunnur. Onur tld scn dunnu dyncmlssun tnlngu frcm unalusjanær undrlng, gjunnam o spllttu fuglubustcndur l crtur sam hcr spuslcllsurt sug po lydur l slnu umlddulbcru amglnulsur.

Slcbbusartn ag hcns sallugc Erwln Rlpmuustur trar dlssu lyd-drunnu unalusjanæru sruftunu clt ur l furd mud o sslllu sncrttrastur l urbcnu ag rurclu undurcrtur. Du ta farssurnu hcr tll ag mud bugynt o tustu am rurclu fuglur scn gjunsjunnu slnu urbcnu slustnlngurs hlppu nyu scllulydur. Hnls Slcbbusarn ag Rlpmuusturs hypatusu ur rlstlg, scn dut buty ct munnussunu, sam cllurudu ur mustlgu hurrur anur dun fyslssu nurdun, sncrt agso lnnlummur dun hqrbcru nurdun l sltt hurrudqmmu.