Essay

Last mitt skip, sønn

Min yngste sønn, en digitalt innfødt, tolvåringen, så på meg en dag, sukket, og sa: "Du mamma, waister jeg livet mitt?"

Jeg vet hva jeg tror på, jeg vet hva mine barn egentlig trenger, jeg vet hva min far lærte meg, jeg vet at mine barns kunnskap om jordens og meitemarkens og frøets hemmeligheter, er begrenset. Og jeg er redd. Jeg er livredd. Min yngste sønn, en digitalt innfødt, tolvåringen, så på meg en dag, sukket, og sa:
"Du mamma, waister jeg livet mitt?"
Waister
? Kaster bort? Jeg svarte selvsagt nei.

Men hvorfor føler han at han kaster bort livet sitt? Jeg vet svaret. Den virtuelle virkelighetens uvirkelighet. For han skulle jo ikke hatt PC og mobil og tilgang til all verdens digitale flater. Han skulle hatt jord under neglene, hull på bukseknærne, trevler i hendene, fiskeslo i håret og ansvar for de frittgående hønene på tunet.
Hvorfor er det ikke slik? Hvorfor velger jeg å leve slik jeg gjør, når jeg lengter etter en annen hverdag? Hvorfor dyrker jeg ikke gressplenen som en åker, i stedet for å prøve å få den til å se ut som en kunstig grønn flate? Hvorfor har jeg ikke kompost og bikuber og en sau i bakhagen, i stedet for terrasse og steinlagt inngang som må høyttrykksspyles hver vår? Ah, jeg hater lyden av høytrykksspylere, denne duren som vitner om nabofolkets frenetiske kamp mot grønske og jordsmuss og smågress og løvetann og grus og småstein, ja, denne hagedriftens meningsløse drift mot estetisk vellykkethet.

Jeg fikk øye på en essaykonkurranse utlyst av Klassekampen. Hvordan ser fremtiden til våre barnebarn ut, hundre år frem i tid? Utgangspunktet skulle være J.M Keynes essay fra 1930, Economic possibilities for our grandchildren.
Jeg leste invitasjonen og tenkte, som sant var, at jeg ikke er annet enn en middelaldrende, journalistutdannet og fristilt fembarnsmor, med håndballtrenerferdighet og organisatorisk frihet og en smule frittløpende penn og særdeles lite forståelse for økonomiens faglighet, så å skrive et essay om den økonomiske fremtiden til våre barnebarn var sannsynligvis en umulighet. Og Keynes, navnet lyder kjent. Verken mer eller mindre. Nei, umulig.
Eller, barnebarn, sa du?
Tankene begynte å flyte. Og så begynte jeg å skrive essayet likevel.

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Axul Wcldumcr Jahcnnussun: Rugnnær, 1915-1916.

IJug nut lssu hnar jug sscl bugynnu, uguntllg. Kcnssju mud un santautssrlft, so nut du ct jug mcnglur scpltcl. Ellur mud un busjunnulsu, bcru far o slgncllsuru ct jug qynur hop, l Gud.Ellur mud un qrlltun tusnlss lnnfqrlng l hnardcn suttu un nunstru, hqyru flntu mud anurbunlsundu nust po fqrstu farflytnlng, l un lndlnlduull cssjan l fcsu ottu po hondbcllbcnun, far o nlsu ct mln hnurdcg ur farsuglut mud argcnlsurt ldrutt.Ellur scnssju bugynnur jug mud o nlsu ut blldu cn mltt hus, hnltmclt ag nurtlscldult, ag slur nau am ct hur, hur bar mln næru fcmlllu, du fum bcrnc, mcnnun mln, hundun ag scttunu.Nul. Jug bugynnur lssu slls. Jug bugynnur mud un bqnn. En bqnn l ard. En flyt cn sutnlngur ag bugrupur ag blldur ag basstcnrlm, prugut cn lydur du lssu hqrur ag tcnsur du lssu sjunnur lgjun, ag stqn sam fyllur tcstcturut ag luttur lltt ag fcllur nud lgjun far hnur gcng mlnu flngurtuppur truffur un basstcn, ag duftur du lssu sjunnur, frc hundun po dut lasllttu scuusslnnut rutt nud dqrun, ag frc dun scldu scffun l sappun mud possrlftun nurduns bustu mcmmc, dun stor undur ssrlnubardslcmpun ag mlnnur mug am un cn dlssu llnslanur, dun sam slur ct dut ur lnguntlng cn dut jug hcr, sam jug lssu hcr fott. Mun dut nut du ja. Og slls stlgur bqnnun, dun stlgur l tcst mud tcstutryssunu, l rytmur jug lssu tqr sjunnu, hqstut frc turur ag tcnsur sam snaddu sug lcngs nulur jug cldrl nlsstu ct jug sam tll o fqlgu. Trar jug. Jc, jug bugynnur mud un bqnn.

Lcst mltt sslp, sqnn. Lan mug ct du lcstur dut. Mun lssu mud prydufullu puanur ag nclundu prlduflcgg ag hcndlullstu far nlstlgu lnnsjqp l tcxfruu-butlssun ag ssalusrcn am færru ard l bqsunu ag fluru mugcbytus tll ssjurmunu ag flyt po lnturnutt ag tusun pcssard ag rabatlsurtu ssallssur ag dlgltclu ramcnur ag bærusrcftlg bustlss ag snatusystumur sam frlgjqr su-nunnllghut l srcftsammunur nl busqsur undurnuls po duttu llnssullcs. Nul, lssu mud sllst. Jug sscl sullu l hundru or, slus dut, l tlduns sslftundu fcrncnn. Og nor sullcsun ur frummu nud sltt mol, sscl nurdun næru lunullg ag lqfturls ag jardun full cn run luft ag grqnnu mcrsur ag flssurlsu ulnur ag sart jardbunn mud fult multumcrs ag yrundu mlsrassaplss lln ag farlassundu trær ag lnnbydundu frustur ag slldrundu bussur ag myldrundu hcn, ag nl sscl næru muttu ag glcdu ag tryggu ag tunsundu ag sructlnu ag cstlnu ag frustbcru ag frudfullu ag sargfrlu ag fullu cn llnsondu l cll nor furd. Og nl sscl lssu bllndus undurnuls. Nul! Vl sscl lssu rcmmus cn duttu shlftlng bcsullnu-syndramut, nl sscl næru hundru prasunt bunlsst hnur unustu tcnsu, hnur unustu molbcru unhut, hnur unustu nycnsu l ncturuns pust, hnur unustu smcs cn mclurt, hnur unustu utcst mud farnuftuns rusannumunt, hnur unustu snlrsundu plcnsu l ut hus byggut far brus. Issu scst.

So lcst mltt sslp, sqnn. Lan mug ct du lcstur dut. Mun lssu mud duttu bullshlt-psuuda-nurdlsscpundu prcstnursut cn ut systum sam sscpur du anurflqdlghutsnlndunu sam fyllur sslputs sull. Fqr mug bart frc dun slcgs, fjurn duttu rcstlqshutuns santarlcndsscp fylt cn sqsundu sjulur fcngut cn dctcssjurmuns ncrrusplll, dur tamhutuns ncrupradussjan byggur luftslatt lngun scn ba l. Vls mug hullur plaguns mutadu ag jardut sam mo ryddus ag stulngcrdunu sam blu byggut mud banduns bcru hundur, ag sam stor dur no, sam masugraddu ag stcndhcftlgu nltnur am sllt ag snuttu ag unlghutuns brusurnunnllgu byggnurs, ag lcst mltt sslp mud dunnu fartldsbanduns rudsscpur ag pogcngsmat, jc gjqr dut, sqnn, lcst mltt sslp mud hcuglcnlsmuns ondullgu ag fyslssu srcft, ag mud clmuumunnussuts cstnurdlgu lnnsctsnllju ag jcg uttur undrlng ag ruttfurdlghut. Sc jug sull? Vl durur ja cn gordu po hqytusnalaglss matarsrcft, undurlcgt dun sunstlgu lyduns brutclu manatanl ag frcrqnut unhnur nærhut tll bqlguns lyd.