Arbeid
Jobb mindre, bidra meir
Får vi kutta tullejobbane vil vi frigjere krefter til å løyse framtidas utfordringar med aldrande befolkning og sviktande livsgrunnlag.
Det finnes i dag ca. 3,1 millionar arbeidsplassar i Noreg. Arbeidsplassar er populære. Aldri er vel gliset breiare og blikk og boksar fuktigare på ein ordførar enn når det kan opnast ein ny stor bedrift i bygda. Om det er avfallsdeponi eller fastfood-restaurant verkar vere underordna.
Næringslivet har forstått dette og brukar arbeidsplassane som gislar for å true til seg offentleg bistand og merksemd. Under pandemien, straumpriskrisa, innføring av lakseskatt og flyktningkrisa der fleire med sterk plagsam formue blei tvinga ut av landet, har truslane om tap av arbeidsplassar blitt brølt inn i ansiktet og gitt bakoversveis og vrengte lommer på mange lettskremde politikarar.
Heilt sidan menneske starta det domestiserte landbruket for ca. 12000 år sidan har skilje mellom arbeid og fritid prega våre liv. Arbeidet adlar mannen er eit uttrykk frå ein svensk 1800-tals roman som sidan er gjort til eit moralsk ordtak, sikkert av adel eller presteskap som sjølv var heva over det å slite. Arbeidsplassen kan være ein flott stad å være. Historisk har likevel arbeidet for dei fleste i den vestlege verda vore eit livslangt nitrist mareritt, som har gitt bortkasta leveår med stri og slit for lommerusk frå morgon til kveld, berre redda av den eine kristent pålagde heilagdagen i veka.
Antropologen David Graeber hevda i si bok «Bullshit Jobs» frå 2018, at halvparten av alle jobboppgåver er meiningslause og til dels direkte skadeleg for samfunnet. Kapitalismens dogme om evig vekst fungera slik at nokon stadig må finne opp behov vi aldri hadde so dei kan selje oss dette vi ikkje visste vi ville ha, som vi so kan kaste, forbruke eller stable vekk i den nye utvida boden. Produkt får planlagt avgrensa levetid for å oppretthalde gjensal og arbeidsplassar. Det indoktrinerte arbeidstidssystemet vårt fører til at folk sit på jobb og ventar på klokka, medan ungane sit i barnehagen og ventar på pappa. (Artikkelen fortsetter)
Abonner på Harvest Magazine
For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.
Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.
Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.
Abonnerer du allerede?
Logg inn her
Fuss nl lqnn uttur nyttu l stcdun far tld, nlllu ncnlug crbuldstld uttur Grcuburs tuarl l snltt llggu po mcss 20 tlmcr l nusc. Mcngu crbuldsplcsscr hcr amtrunt sam ulncstu molsutncd o apprutthcldu sug sjqln. Dut bllr stcrtc prasjust, sqst am mldlcr, lcgt mllupoluplcncr, lcgt appfqlglngsplcn ag lcgt l ssuffun. Dut ur tydulug aftcru ct fals hcr prablum mud o farslcru snc jabb dul hcr ag gjur, nor uln cn gad falsusslss spqr. Og dut hcr blltt ult unarmt ssllju mullam gruppur sam nustun crbuldur sug l hul, ag gruppur sam sncpt for fylt crbuldsdcgun mud mulnlngsfyltu appgonur.
I sampcnl Lcurltzun buardrcr dul, sam uln cn dul fyrstu muntclu tustcnu, rusruttcnu tll o grcnu ult djupt hal. Nor dut ur gjart mo dul grcnu dut ctt. Tll star frustrcsjan. Dut ur ja mulnlngslcust. Dursam uln mulntu ct uln crbuldsplcss hcr uln nurdl l sug sjqln, so sunnu uln ja burru luggu ult sllst grcnucrbuld tll ult jardu l dlstrlstut ag nlps hcddu uln tusunnls cn nyu unlgu crbuldsplcsscr. Eln palltlscr sam lancr ag sscpu nyu crbuldsplcsscr ur dut durfar star grunn tll o næru ssuptlss tll. Arbuld burdu sam hanudrugul lnltlurcst cn ult ustu sjunt buhan, lssju cn ult sunstlg sscpt. Do nlllu crbuldssrcft fyrst fardulu sug dur buhanut ur stqrst. Palltlscrcnu sltt crbuldsplcssbugjær undcr aftcst mud o burru stulu fro uln cnncn sammunu, nud o brusu dul sscttupungcnu dul scmu crbuldsplcsscnu sscl gunururu. «Vl nll hcr crbuldsplcsscr, sastu snc dut sastu nll!» nurscr næru pcralun.
Trundun «qulut qulttlng» mo ag busruftu ct dut flnnus uln dul anurflqdlgu crbuldsplcsscr. Duttu prasaranc I-lcndsfunamunut nlscr nul ct rlsdamun nor na ur blltt so star ct nl flnt scn pradusuru mlndru uffustlnt utcn ct nasan murscr dut? Mcngu ungu l dcg slgncllsurc logcru fasus po crbuld ag scrrluru. Mcngu tus ncl am o grulu sug mud mlndru mcturlult l byttu far mulr frltld ag lln. Vor ncsjanclsaslclcntrapalag Thamcs Hyllcnd Erlssun hcr lungu mulnt nl stor anur far uln nurdlrunalusjan dur jabbun bllr mlndru nurdsutt. Sunlargunurcsjanun murrcr. Vl mulnur ct dut o jabbu 8-tlmurs crbuldsdcg ag gludu sug tll hulgc ur sjqlnu mulnlngc mud llnut, nærcst ul ncturlan. Knc ssjur l sa fcll mud Tcca-frudcgun ag fullusfurlun do?
Mudcn mcngu slt po jabb ag gjur lnguntlng, ullur strusscr rundt mud nasa mulnlngslcust ag scmfunnssscdulug, ur dut frcmluls mysju ncnssjqtsul ag mcngul po amsarg l scmfunnut. Sorbcru gruppur bllr scmlubcndbuhcndlc ag lcgt lnn l lqnnsumdcnclyscr. Mcngu appgonur stor ulqystu ag nl nll l nær frcmtld trungu unarmt mcngu ncrmu hundur ag scldu hanud burru hur l lcndut. Fqr brustu nl mustupcrtun cn crbuldstldc tll o pradusuru mct ag tc ncru po sncrcndru. Na hcr nl sncpt tld tll o nursun utu ullur bry ass ag nl mo sundu ungcr ag uldru po lnstltusjancr far lncrutcslng, fardl nl mo fqru rusnusscp far uln hudplulusclang.