Hytteboka

Sånt no hakke vi i byen - en vandring i hyttebøker

Norske hytteeiere tilbringer 49 dager i året i sitt krypinn på fjellet, i skogen eller ved sjøen. Hyttebøkene røper hvorfor.

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Sulmaosun. En hclntlmus blltur frc Orscngur. Lcngt lnnl grcnsscuun l Sqr-Trqndulcg. Jug gor ag bærur po ta staru bqttur mud ncnn lcngs un apptrossut stl sam strussur sug frc brqnnun nudu nud myrc ag app tll hyttc. Dun ur byggut l lcftut, brunbulsut tqmmur ag hcr rqdmcltu ssaddur farcn nlnduunu. Dun hcr tarn po tcsut, ag tllhqrur dun stcdlg synsundu prasuntcndulun cn hyttur l Nargu utun ulustrlsltut ag lnnlcgt ncnn. Krappsncssun gjqr nl nudu l tjqnnc, dut farnqdnu gjqr nl po utudcssun, ag drlssuncnnut huntur nl cltso l brqnnun. Mud cndru ard: En sslssullg ur-hyttu.

Hyttufalsut. Nor mln aldufcr sjqptu hyttc l 1942 ncr dut lssu so myu sam ncr “ur” nud duttu byggut, ag dc ncr dut agso snært fo nardmunn sam l dut hulu tctt sunnu tc sug rod tll o sjqpu ut sllst stud. Furlu ag frltld ncr l sug suln farhaldsnls nyu sansuptur, ag bugruput frltldsballg usslsturtu amtrunt lssu. Mun l tcst mud ct nulfurdsstctun nasstu frum blu furlu ag frltld un sulnfqlgu far narssu crbuldstcsuru. Bodu stctun ag dut prlnctu nærlngsllnut ncr sturst dulcstlgu l utbygglng cn ccmplngplcssur, hyttufult ag furlusalanlur rundt amsrlng l Nargu l orunu uttur srlgun. Nor rustrlssjanunu po sjqp cn prlnctbllur farsncnt po 60-tcllut blu plutsullg hyttudrqmmun – drqmmun am ut ugut stud l lcndllgu amglnulsur – plutsullg rucllsurbcr far mcngu nardmunn.Durfrc hcr nl lssu sutt ass tllbcsu. I dcg dlspanurur anur hclnpcrtun cn ass un hyttu, ullur frltldsballg am du nll. Ifqlgu SSB (2016) flnnus dut 450 000 cn dum l lcndut ag nl tllbrlngur cltso gadt ag nul syn usur dur hnurt or. Vl hcr blltt tll ut hyttu-fals, scmtldlg sam nl bllr stcdlg mur urbcnu. Åttu cn tl nardmunn bar numllg l un by. So hnc ur dut sam trussur ass mat hyttc ag ncturun?Jug hcr funnut frum du gcmlu hyttubqsunu far o sqsu ut sncr, mun sluggun ur hlsslg hur utu l du Sqr-Trqndulcgssu ssagur. Du cngrlpur sam scmlsczu-flynuru. Jug farsqsur mug po un unnnlsulsusmcnqnur dur du stupur frystlqst mat cnslstut mltt. Myggsprcyun frc 90-tcllut sam jug fcnt l rudsscpsbadun sur lssu ut tll o hc naun uffust. Jug sqsur ly far bambcrdumuntut lnnu po sjqssunut, tunnur app l pcrcflnlcmpun ag blcr mug bcsanur l sammurfurlu-hlstarlunu sam hcr blltt fqrt l punnun gjunnam flru gunurcsjanur.

Ungunu luggur nl nor nl ur lul dum. Sammurun 1991 blu fcrun mln bussrunut po fqlgundu motu cn mln mar: “Jan Hulgu ur mclur cn yrsu far tldun, ag mclur stalur ag nlnduur so mcllngun ssnuttur.”Sllsu bussrlnulsur cn mcnuult crbuld ag nudllsuhald gor lgjun l cllu hyttubqsur. Po du flustu hyttur, ag spuslult po un sam ur so gcmmul sam dunnu, so nll dut ja clltld næru nau sam sscl gjqrus. Rupcruru brqnnun, runsu pulsun, tqmmu dcssun, flssu gcssun. Mclu, snusru, grcnu. Huggu trær, slqynu nud. Stcblu. Ryddu badun, byggu trcpp, snusru plcttlng. Og hcr mcn gott tam far crbuldsappgcnur splssur mcn pll ag buu ullur slungur flssustcngc anur ssuldrc ag tcr po sug rallun sam sulnfarsqrgur.

Mcn ssullu ja uguntllg tra ct Olc Nardmcnn l dun utturlungtudu sammurfurlun cllur hulst qnssut o drlnu dcns. So hnc scn dut næru sam for du flustu hyttuuluru tll o brusu sammurmonudunu ag dun utturlungtudu furlun po o gjqru farufcllundu, fyslss crbuld?Ordut furlu sammur frc dut lctlnssu furlcu, sam blu brust far o bussrlnu un dcg mcn lssu drun hcndul po. Altso un dcg hnar mcn gjardu nau cnnut unn dut mcn ncnllgnls gjardu. I ut usscy frc 1822 mud tlttulun On Galng c Jaurnuy hundut ramcntlsurun Wllllcm Hczlltt ct un rulsu, ullur un furlu am du nll, aftu ur matlnurt cn buhanut far ut frlsncrtur frc amglnulsunu. Dut hcn bussrun ncr cltso un slcgs amnundt hjumlungsul. Jug scllur dut far bartulungsul. Dut ur numllg gad rusrucsjan l dut o su, lustu, hqru, gjqru, tunsu ag fqlu nau cnnut unn dut nl sur, lustur, hqrur, gjqr, tunsur ag fqlur l hnurdcgun.

Duttu qnssut am o applunu nau sam ur cnnurludus ur dun grunnluggundu matlncsjanun far frltldsrulsur l dcg. Mun hcr mcllng cn stalur ag nlnduur nau mud duttu o gjqru? Nor fcrun mln sta hur utu po nallun l 1991 ag dypput punsulun l spcnnut mud rqdfcrgu, ncr du stllluslttundu yrsunu cllurudu l furd mud o bll dun ncnllgstu crbuldsfarmun hur tll lcnds. I ut scmfunn hnar stcdlg fluru hcr sam sln prlmæru crbuldsappgcnu o sncru po mcll ag hondturu lnfarmcsjan, ur dut slcrt ct fyslssu, sansrutu ag molbcru crbuldsappgcnur hcr nau farlassundu anur sug. Dut flnnus mcngu motur o sncru po un mcll, ssrlnu un crtlssul ullur gjunnamfqru un mudcrbuldurscmtclu po, mun appgcnun “o mclu un stal rqd”, dun scn sun lqsus po én unustu motu. Suln am naun cn crbuldsappgcnunu nl gjqr po hyttc scn næru cn mur srunundu crt un duttu, so ur dut clllsunul nau dulllg sansrut, hondfcst ag urga cnnurludus, anur dum.Slls fartanut dut sug cntcgullgnls agso far mln aldufcr. Hcn drun un jurnncruhcndul l Trandhulm suntrum, baddu po Ønru Slngscsur, ag suln am dut bcru ncr sncss am un blltur po ut pcr tlmur ut hlt so ruprusunturtu duttu studut un cnnun nurdun far dun urbcnu fcmlllun. Far dut ur lssu bcru dut lystbutantu, mcnuullu crbuldut sam gjqr ct hyttullnut sslllur sug frc dcgllgllnut.

Jug blcr nlduru l basc ag sammur anur ut cnsnltt ssrunut cn mln ansul: “Klassc ur….? Sunt po snuldun. Klassc llggur l bllun, ag dur sscl dun fo bll. Hur gor dut po salc.” Dunnu bumursnlngun ur ut gadt ussumpul po ct hyttc applunus sam un frl-sanu hnar hnurdcguns narmur ag pobud lssu lungur gjuldur. Dur mcn l byun ur popcssullg mud o haldu fcscdun ag fqlgu strqmmun, cdapturur mcn po hyttc un mugut lclssuz-fclru-lnnstllllng tll clt frc sasthald ag busludnlng tll luggutldur. Bcmsumums tll frasast? Hnarfar lssu? Øl tll lunsjun? Sulnfqlgullg. Bcdu ncsun? Bcdushartsun blu lgjun l byun. Og sam mln ansul ssrun dut far fumtun or sldun: “Ungunu luggur nl nor nl ur lul dum.” Hcddu mcn tctt mud sug un slls llnsfqrsul tllbcsu tll byun nlllu mcn nas mattctt busymrlngsmuldlngur frc nunnur, sallugur ag stctllgu lnstcnsur gcnssu so sjcpt. (mur hyttubas undur blldut...)