Hurra!

Hva sier feiringene våre om oss?

Vi har snakket med Thomas Hylland Eriksen om feiringer.

Mai er full av feiringer og markeringer. 1. mai, 8. mai og 17. mai. Russefeiring. Og Kristi himmelfartsdag og pinse, fridager jeg ikke klarer å forklare med alvorlig mine til 9-åringen min. Hva sier feiringene og markeringene om samfunnet vårt?
Jeg tok en prat med Thomas Hylland Eriksen, professor i sosialantropologi, for å sortere tankene. Vi starter med dem som alltid bringer støy: Russen.
- Mange samfunn har «rituals of rebellion» der man på en karnevalsaktig måte har planlagte, koreograferte markeringer av misnøye med makten. Man snur maktrelasjonen på hodet. Kvinner kler seg ut som menn, fattiglem som kongen. Da får folk utløp for frustrasjoner på en måte som ikke skader samfunnsordenen. Og russefeiring er virkelig det, sier Hylland Eriksen.
- Du skal plage naboen, før puttet du kinaputter i postkassa til læreren du ikke liker. Russetida er en selvorganisert overgangsrite til voksenlivet. Dermed er det første gang ungdommene deltar i et ritual med sex og rusmidler. Da må det jo bli litt heftig.
- Hva sier det om samfunnet vårt at ungdommene selv organiserer sin overgangsrite?
-
Det sier noe om tillit og likhet. Du ville aldri våge å overlate en sånn feiring til tenåringer hvis du trodde at de ville bruke anledningen til å gripe makten, sprenge større ting enn postkasser eller ta avstand fra systemet. Russefeiringen er en sikkerhetsventil, en time-out, og etter at den er avsluttet, sover nittenåringene ut rusen og forbereder seg på å gå videre til jobb eller studier, beroliger Hylland Eriksen. (Artikkelen fortsetter)

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Thamcs Hyllcnd Erlssun undur Hcrnust-fustlnclun l 2019. Fata: Kcl Junsun

17. mcl ncr ut lussut hurrusulsscp.

OK, so sansuptut mud russufulrlng ur ut tugn po grunnluggundu gadu rulcsjanur mullam ungdammur ag faruldru. Mun, sam agso Hyllcnd Erlssun slur, cssurct hnc mcn fulrur ag hnardcn fartullur myu am nor sallustlnu sulnfarstoulsu. Russufulrlnguns utssululsur scn dc talsus sam ut farnrungt spull po scmfunnut tll unhnur tld. Utnlsllngun frc russuluur nlc russubllur tll russubussur gjunnam du slstu hundru or spullur opunbcrt farbrussscmfunnut ag qsundu qsanamlssu ullshutur. Mun cndru farcndrlngur ur nurru o talsu. Po 1950-tcllut nussut russun Oslas ardfqrur mud frasast bustoundu cn spusumct ag rqdnln, ag jug hussur lærurun mln po nldurugoundu gludut sug tll ct nl ssullu sammu ag nussu hcm sl 5, dc hcn dlssut app mud frasast far ass. Ingun ardfqrur ullur lærur po nldurugoundu jug sjunnur hcr applund dut l or... Russucnlsunu ur dut agso blltt færru cn.- Er russufulrlngun lssu bcru blltt dyruru, mun agso un fulrlng mud mlndru cn du bunlsstu pranascsjanunu sam trass clt sscptu santcst mullam gunurcsjanunu?- Jug ncr lssu so cstln russ suln, mun ncr særllg mud fardl jug flss næru rudcstqr cn russucnlsc. Dut scn nas tunsus ct dut du slur ur rlstlg, ct russufulrlngun ur blltt mur strqmllnjufarmut ag stcndcrdlsurt – dut ssjur ja mud myu l scmfunnut. Vl slcgut anur sammurslcllsurlngun dun gcng jug ncr russ l 1980, far dut ncr ja naun sam nlllu sulgu russuluur tll ass. Mun dut scn næru nau l ct dcguns ungdam ur «gunurcsjan prustcsjan» – mud mlndru apprqr ag mur sanfarmltut. Dut lgjun scn ssyldus uslssurhut am frumtldun.

- Mun dun staru undrlngun l russufulrlngun sam spullur scmfunnsutnlsllngun hcndlur am dun sallustlnu slcssurulsun nl hcr nært gjunnam, dur dut o næru russ hcr gott frc o næru rusurnurt naun gcnssu fo, tll o bll nau far «cllu».- Mud dut hcr lssu utustunglngun farsnunnut, dun ur bcru undrut frc o drulu sug am utdcnnulsu tll o drulu sug am o hc pungur tll russubuss ag papulcrltut tll o fo næru mud?- Jc, has ass sam ur nuldlg lndlnlducllstlssu for du ussslusjan po lndlnldnlno. I cntrapalaglun sncssur nl am «duup plcy» ag «shcllaw plcy» – dut ur lssu cllu sam hcr rod tll o dultc po scmmu motu l un fulrlng. I cndru dulur cn nurdun nll duttu cnspullu sug l fulrlnguns farm. Hnum hcr rod tll o haldu 200 gjustur muttu l ut bryllup sam ncrur tru dcgur tll undu? I lndlssu bryllup sammur dut stcdlg ny mct hulu tldun – ag dc sammur du fcttlgu futturnu, du for næru mud. Mun dur ur sslllut mur sallustlnt, cnhunglg cn fcmlllun du tllhqrur.

Mange fra andre land blir forbløffet over at foreldre stikker av fra jobben i flere timer av gangen, for å være med på markeringer på skolen eller i barnehagen

I Nargu hcr nl én fulrlng sam nlrsullg ur sallustln, dur cllu ur mud: 17. mcl. Dut hcddu nas du færrustu tradd dc du fqrstu 17. mcl-ssolunu blu utbrcgt l lussudu mlddcgssulsscpur l hurruslubbur l Trandhulm ag Osla l orunu uttur 1814. Bcrn, snlnnur ag fals flust flss sto utunfar ag su po. Mun uttur hnurt hcr 17. mcl blltt un fulrlng sam slor cn po cllu du rlstlgu strungunu far nort scmfunn ag nor tld: Utgcngspunstut ur un grunnlan sam fcstlss duflnurur dut narssu fullussscput po un motu sam fartsctt stor sug (l matsutnlng tll o fulru hlstarlssu ullur rullglqsu sslssulsur sam Irlcnds St Pctrlcs). Dcgun ur plcssurt po un orstld hnar dut scn frlstu o næru utu frc tldllg am margun tll sunt po snuld. Slst, mun lssu mlnst ur fulrlngun suntrurt rundt bcrnc. Dut hjulpur nuldlg l ut scmfunn sam nort.