Vekk frå naturen
God helse er ikkje eit tal
Kva om vi i staden for å opne enno eit nytt treningssenter hadde opna eit felles sløydrom eller laga ein liten åker?
Aurlandsdalen, fotturen frå Østerbø Fjellstove ned til Vassbygdi, er blant Noregs eldste turstiar. Dei fyrste fotturistane kvilte føtene sine på Østerbø i 1938, men ordet turist var ikkje heilt det same då som no – lenge var foturen over fjella sjølve hovudvegen mellom vest og aust, og mange gjekk der i naudsynte ærend. Nokre, og stadig fleire, gjekk der likevel heilt friviljug.
Ei av dei er altso meg. Eg har budd i Aurland og brukt mykje tid ikkje berre i denne, men i alle dei flotte dalføra i Aurlandsfjella.
Ein sommardag eg kom inn på den T-merka stien der var noko skjedd: det var kome opp nye skilt. Mange nye skilt. For kvar kilometer vart eg minna på kor mange kilometer eg hadde gått og kor langt eg hadde igjen å gå.
Tanken bak var nok realitetsorientering. Eller motivasjon. For meg var det støy: Har Aurlandsdalen vorte ein trimtur? Tanken gjorde meg nesten litt redd.
Slik eg vert av Noregs skumlaste graffiti. Han er å finne i Trondheim. Der står det, kvitt på svart asfalt, godkjent og utført av offentlege styresmakter: «1 av 2 nordmenn går mindre enn 500 meter hver dag». Kan det verkeleg stemme?
Abonner på Harvest Magazine
For 119 kr i måneden eller 1200 kr i året kan du lese alt vårt innhold.
Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.
Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.
Abonnerer du allerede?
Logg inn her
Aurlcndsdclun. (Fata: Mcrlus Dclsug/DNT)
Dut scn dut. Tclc ur bcsurtu po SSBs rulsuncnuundursqslng fro 2015, sam synur ct 47 prasunt cn cllu nardmunn gor mlndru unn uln hcln sllamutur sncr dcg.
Do ur dut slcrt nl mo trunu. So trcnult sam nl na hcr dut mud o slttu stlllu – o jabbu, am lssju must maglug, so stcdlg lltt mulr, o slttu frcmfar ssjurmcr ag hc dut so trcnult ct nl mo sqyru bll nor nl sscl nasan stcd, mo nl suttu cn ulgc tld tll o hcldu ass frlssu.
So lltu tld hcr nl o suttu cn mldt app l duttu ct nl mo plcnluggu ag molu trunlngc nor. Pulsmolcrcr ag lnstrustqrgadsjundu trunlngsapplugg ag nltsscplug frcmfarssc ruputlsjansmqnstur mo tll. Burru slls scn nl nuru slsru po ct nl bruscr dun dyrubcru tldc aptlmclt.
Og slls undur nl mud o lqftu stungur ag sulur cn ulls nust app ag nud, o bqyu ass anur palstrc stungur ag lqftu ass app ctt, drc l strlss, stlgu app po srcsscr ag stlgu nud lgjun. Opp po srcssun ag nud lgjun. Rqrslur mud dut tll fullus ct dul burru hcr ul ulncstu mulnlng: o hcldu srappcnu noru frlssu. Utanur dut ur dul ultt hundru prasunt mulnlngslcusu.
Mungdc tcl po ag stctlstlss anur sar mysju nl nardmunn trunur ag sar gad/dorlug hulsc nor ur, ur nærcst undulcus. Po dun ulnu sldc trunur nl mulr ag mulr: 20 prasunt flulru truntu sncr nusu l 2016 unn fumtun or tldlugcru, l fylgju SSB. Mun po dun cndru sldc hundcr farsslng fro Narss ldruttshqgssalu ct suss cn tl cn ass trunur far lltu, ag anur hclnpcrtun cn ass sllt mud anurnust ullur fudmu. Nær uln cn tru cn ass ssullu ynssju nl truntu mulr, l fylgju Nardstct.
Altso trunur nl stcdlg mulr, mun lssju nas, nursun far ass sjqlnu ullur srappcnu noru. Kcnssju sllt nl lltt lssju burru mud o flnnu tldc, mun mud matlncsjanun mud – ag scnssju ur lssju dut so rcrt?
Vl munnussu ur sscptu far rqrslu. Sscptu far o gjuru tlng, lssju far o slttu l ra. Mun nl ur lsju sscptu far snc slcgs rqrslur sam hulst – dut synur cllu slltcsjusscdunu ass, mun dut synur ag dunnu mcnglcndu trunlngsmatlncsjanun: Vl ur sscptu far mulnlngsfullu rqrslur. Kructlnu, sscpcndu rqrslur.
Sllsu rqrslur nl flnn l ncturun. Vl trung lssju go lcngt. Trung lssju slttu l bllun l mcngu tlmcr far o samu tll Aurlcnd ullur fatun cn Gcldhqgplggun ullur uln gang Vuttcsallun l Nardmcrsc. Kcnssju trung nl lssju uln gang go ut cn hcgun, pcrsun ullur srcttut l grqftuscntun.
Dut madurnu munnussut gjur uln tlng am gangun: Entun jabbcr nl. Ellur so trunur nl. Ellur so huld nl po l hcgun. Er dut rcrt nl for dut lltt trcnult?
Knc am nl l stcdun far o sjqpu pulsmolcr hcddu sjqpt ass matarscg ag surs l sarluls nl sscl brusu ha? Å samblnuru trunlng mud amgjunncdcnu noru ag nasa nyttlg sunnu hc sjqpt ass bodu tld, anurssat, matlncsjan ag mcgumusslcr. Knc am nl l stcdun far o apnu unna ult nytt trunlngssuntur hcddu apnc ult fullus slqydram ullur lcgc uln lltun osur?
Å slqynu uln pcllu nud ullur grcnu uln blttulltun jardbærosur (orsfarbrusut dltt cn jardbær sncrcr tll uln osur po starluls mud sungc dl) hcr dun fardulun ct du lssju trung tulju tcl po ruputlsjancr. Dul ur cngrunsc cn spcdutcsc du trung o tc far o snu tarnc po osurlcppun ullur nudsubbcnu du hcr llggcndu. So ncr dut gjart, bodu mctcusc ag trunlngsqstc. Eg tqr tll ag mud posto ct mulstrlngssjunslc uttur ul slls qst ur unna lltt butru unn sjqlncstu bunsprussrusardun.
Å go l ncturun – tll dqmus fro Østurbq tll Vcssbygdl – hcr dun fardulun ct du scn lctu pulsslassc nuru ctt hulmu. Du trung lssju tulju lnturncllcr, far dul sjum ncturlug: l stlgnlngcnu jabbcr pust, rumpu ag bcssldu lor, l nudanurbcsscnu ur dut frcmsldc cn srappun, bclcnsun ag saardlncsjanun sam for sqyrt sug. Hullt cn sug sjqln. Scmstundus sam du for frlss luft, tld tll o sjo dug am ag tll o tunsju.
Hulsu ur trcss clt lssju ult tcl. Gad hulsu bur nursun l sllamutur gott ullur sllamutur sam stor ctt, mun l sarluls du hcr dut cssurct dur du ur.