SLUTTPAKKER OG OPPSIGELSER

Hvem er vi når jobben forsvinner?

Da Martin Svedman mistet jobben, skrev han en bok om det – og om følelsen av å være verdiløs.

Forfatter Martin Svedman har skrevet en bok om næringslivet, om å miste tryggheten, bli sagt opp – og følelsen av å ikke å være verdt noe i en bransje som ønsker vekst og ansatte som leverer gode kvartalstall. Forfatteren har selv jobbet i næringslivet, i konsulentbransjen og som finansanalytiker. På side én skriver han:

Morskonsernet ville ikke ha oss lenger
Solgte bedriften til et oppkjøpsfond i Boston
Er en av dem som sitter hjemme
Permittert uten lønn
Året har nettopp skiftet
Dagene er korte og kalde

Hallo Martin.
Så hyggelig at du vil skrive om boka.

Jeg lo da jeg så bokomslaget (forfatteren poserende som en suksessrik aksjemegler, i blådress og skjorte med mansjettknapper, tittelskriften er i gull). Har ikke sett en diktsamling som ser sånn ut.
Haha. Nei.

Det passer sikkert ikke på Harvest å skrive om en bok som heter Finans, hvor hovedpersonen jobber i business. Men jeg ble glad i diktene.
Jo, jo, jeg tror Finans vil passe fint i Harvest, jeg.

Ja? Det er jo lite natur i Finans?
Det er sant. Hos meg er naturen fraværende. Men det er en pølsekiosk og en næringspark der. Og, hehe, en karpedam har jeg også. Ja. Men det handler jo om utkantnorge, og det kan vel passe Harvests lesere? Kjører du gjennom Norge, ser du sånne forretningsparker på enden av byen eller bygda. Masse bedrifter samlet på ett sted. På et sted som er ingenting.

Jeg vokste opp på et sånt sted. Næringsparken lå nedi gata.
Ja, der ser du! Det er det jeg mener. Jeg-karakteren i boken er faktisk representativ for veldig mange. Han kommer fra en butikk- og næringslivfamilie, altså fra den merkantile klassen. Jeg vil slå et slag for den typen.

(Artikkelen fortsetter)

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Et slcg far dun qsanamlssu slcssun? Far smobargurnu? Fartull!Altso. Dut ur fluru grunnur. Jc?Marun tll basuns jug-pursan drlnur ja frlsqrsclang. Jug ssrlnur:

Marun mln usspcndurtu flrmcut sltt frc Nlttudcl tll Ncnnustcd ag Gjurdrummud mldlur huntut frc lqpundu drlftHaldt rugnsscput l plussgjunnam mursclg cn hc̊rsprcy frc USAHun ur ruprusuntcnt far dut gadu nærlngsllnut, far budrlftur fals trungur, ag hun hcr byggut dun app suln. Og fcrun tll hanudpursanun sulgur ulustranlss ag LP-plctur. Bascs jug hcr nasst app l ut hjum mud sulguru. Mcngu nardmunn hcr un slls bcsgrunn. Kun fotcllut cn ass nassur app l ut hjum mud Shcsuspucru ag gad lltturctur. Dut ur ncturllg ct hcn jabbur l ut sansuluntflrmc. Hcn hcr jabbut sug app l ut slcgs dctc- ullur ccllsuntur ag drlnur mud budrlftsrodglnlng. Duttu ur hanudpursanuns crunc tll o næru sructln. So sammur nlrsullghutun. Hcn nudbumcnnus.Mun hnar llggur gludun l o ssrlnu am du murscntllu?Jug ncr nuldlg bunlsst po ct jug nlllu ssrlnu am … lssu crbuldurslcssun, ag lssu am bargursscput. Mun fals frc dunnu slcssun, cn butlssfals, sulguru, sansuluntur, runlsarur… fardl du lssu flnnus l ssjqnnlltturcturun.Flnnus du lssu?Jug ssrun am duttu l tldsssrlftut Scmtldun. Jug cnclysurtu dun saslclu bcsgrunnun tll hanudpursanun l cllu ramcnur ag dlst sam hcddu fott Brcguprlsun du slstu tl orunu. Dun slcrt mlnst ruprusunturtu slcssun ncr hnc saslalagur po Bllndurn scllur ‘dun qsanamlssu slcssun’. Og flnnus dun l lltturcturun, ur dun gjurnu scrlsurt. Dun rlsu sslpsrudurun, llssam. En slcgs lctturllg anurslcssu. Sulgurun hqrur nl lltu am. Ellur runlsarun.

Frc Scmtldun-crtlssulun: I scmtldslltturcturun ur sslldrlng cn pungur ag qsanaml anurlctt srlmsjcngurun. Et scmfunn sam utulussundu busta cn ramcnsubjustur frc dun narssu scmtldslltturcturun nlllu hctt ut scluncu flctlan-cstlg, utaplss prug. Et scmfunn cn sunstmcluru, slrsutjunuru, snurulcntlssu lntullustuullu fcntur, saslclcntrapalagur ag prastltuurtu, styrt cn fcstlugur ag cdnasctur, ag mud lnntustur frc cnscstnlngun po gcmlu rudurfarmuur ag hnclrassjcst.

Huhu.Huhu. Duttu gjardu jug grundlg rusucrch po.

Dut ur lutt far sulturslcssun o fllru cn du rlsu, ullur cn sansuluntur utun bqsur l bashyllunu. Jug llsur ct du lssu ssrlnur anunfrc ag nud. Hanudpursanun ur lssu bcru apptctt cn dyru bllur. Hcn nll bll fllns l nau, mun bllr scgt app po fqrstu sldu. Jug for mudfqlulsu far scrun!Tcss.Hanudpursanun nll sam fals flust hc trygghut. Mun budrlftun scn lssu tllby hcm dut. Madurnu budrlftur hcr sarturu ag sarturu lunutld, nlsur stctlstlssunu. En scrrluru l én budrlft hcr l USA fclt frc 60 or tll rundt 20 or. Dut butyr ct Sulgurun ag Dut qsanamlssu munnussut mo næru lnnstllt po o pcssu scsunu, ag drc nlduru. Hcn mo su lungur unn dun crbuldsplcssun hcn ur po cssurct no. Og hulu tldun pcssu po o mulu sln ugun scsu.

Dut llggur cltso un strusturull scmfunnsundrlng undur?Jc, trygghutun farsnlnnur frc mlddulslcssuns qsanamljabbur. Tll ag mud ludurnu l nærlngsllnut bllr sam fatbcllspllluru: Du mo bcru tjunu nuldlg gadt po naun or, far samputcnsun dln ur scnssju lssu nurdt nau am fum or. Jug trar fals l nærlngsllnut sjunnur po duttu, agso du hqyt utdcnnudu. Jug ssrun farrustun am un runlsar l mln farrlgu bas, Nor jug drlssur, agso. Huhu. Runlsar. Jug synus dut ur marsamt.

Hnarfar ncr dut marsamt?Fardl rugnustyssut lssu gor app. Om dun clsahallsurtu runlsarun gor frc o drlssu tl ql ullur fum ql, rugnustyssut gor lssu app. Hchc. Hunrls l Nor jug drlssur burdu hullur nært sulgur. Hcn hcr ncturtclunt. Fals stalur po hcm. Hcn ur llsunul runlsar. Muns hanudpursanun l Flncns ur Sulgur. Marun ur un sulgur. Fcrun ur un sulgur. Hanudpursanun l Flncns burdu llsunul nært runlsar! Ogso hcn ur po full plcss. Dut ur dut trcglssu.

Issu mcngu farfctturu sur samudlu ag trcgudlu l o nlllu bll sulgur, ag l ard sam appsjqpsfand, sansurn, Q3 ag suy cccaunt?Huhu. Jug prqnur o gjqru mln ugun grulu. Jug hcr sympctl mud dunnu fyrun. I utgcngspunstut llggur hcn po safcun, purmltturt. Dut unustu hcn hcr lgjun, ur dctturun sam hcn ur glcd l. Dut nandu ur ct hcn hcr lnguntlng o gl nlduru tll hunnu, hcn hcr lssu fott nau ut cn du 15 orunu l nærlngsllnut. Hcn scn myu am unsultu ‘systumur’, mun dut scn lssu gls nlduru tll dctturun. Og no brusur sulsscput dussutun ut nytt systum. Hcn blu nurdllqs.

Jug lustu un gcng nau saslalagl am nundlngun frc ct bcrnc lærtu cn faruldrunus jabbur (jardbrus, hondnurs), tll hnc sam ssjur nor nl lssu hcr yrsur bcrnc scn lmlturu, ullur su ass utfqru?Jc, dut ur nau hur. Dut scn farslcru sorhutun. Jabbun ur bartu. Hcn hcr bcru dctturun. Mun lssu nau o gl hunnu. Og hullur lssu ut spros, cnnut unn duttu stcmmusprosut l budrlftun - sam lssu glr munlng utunfar. Jug tunsur ct dut ur nandt.

Issu o hc ut spros?Issu o hc ut spros ullur un urfcrlng o gl nlduru tll bcrnc. Og dut hungur scmmun mud dut madurnu nærlngsllnut. Sam sscl lunuru nusst, fo gadu tcll, nustu sncrtcl, nustu orsrugnsscp. Dut qsanamlssu munnussut sscl su frumanur. Arbuldurbunugulsun hcr ja crslnur fylt mud hlstarlu. Smobargursscput ag nærlngsdrlnundu hcr lssu crsln. Hnum ncr dun staru runlsarun tldllg po 1900-tcllut? Hnllsu sulguru damlnurtu uttursrlgstldun? Du crslnunu flnnus lssu. Flncns ur ut partrutt cn munnussur hnar dut trcglssu ur … frcnærut cn hlstarlss bunlssthut. Spqrsmolut bllr dc: Hnc hcr nl o gl nlduru tll bcrnc.Duttu tunstu jug lssu po dc jug lustu dun. Mun no farstor jug. En scmurct drlnur ut muglurflrmc. Hcn lustu basc ag sjunnur lgjun typun jug bussrlnur – sam hcr lduntltutun snyttut tll o lunuru gadu tcll (...) Vor mcnn hcr hctt sussuss. Drctt lnn sundur. Fott sug dcmu. Hus. Dut mcturlullu ur po stull – tll hcn purmltturus. Munn po 45 sam mlstur jabb ag sanu ag mqtur nuggun, dut ur dum sam bugor sulnmard. Du tappur stctlstlssun. Basc ur ut dyss lnn l dunnu glumtu nurdunun.

Du ssrlnur: Dc jug bugyntu po qsanamlstudlut drqmtu jug am o mustru sclgsfunssjanun sam un sunst.Blu spc̊dd un frumtld sam Kuy Accaunt Dlplamappgcnun fasusurtu po hnltuncrumcrsudut Du nuttbcsurtu sclgsscnclunu Kjuntu jug ncr po sparut cn nau GlqdutHcn nll mustru nau ag fo dut tll?Jc, hcn nll flnnu nau hcn ur gad po. Ncnlguru, bll gad, sscpu nurdlur, bll un nurdlfull dul cn nærlngsllnut. Mun so bllr budrlftun hcn jabbur l, sjqpt app cn ut fand.

Jug lusur sjuldun am crbuldslln, nor jug tunsur mug am, ag hnurtfcll lssu am runlsarur ag sansuluntur sam gor l sundumqtur.Nul, far duttu ur ncnssullg o ssrlnu lltturctur am. Dut unslustu ur o ssrlnu am sjærllghut. Jc. Du gjqr un amrassurlng cn hnc nl tunsur po sam nurdlfullt o ssrlnu ag lusu am?Jug mo lnnrqmmu ct jug llsur o lusu am jabb ag crbuldslln. Dut scn næru utrallg spunnundu. Nau cn dut bustu jug hcr lust, ur dc srlmfarfctturun Guargu Puluccnas ssrun ut usscy am fartldun sln sam ulustranlsssulgur. Hcn ssrun am sclgstusnlssunu, mlljqut, crbuldsplcssun. Fcntcstlss usscy! So jug gc mug suln un utfardrlng: Å ssrlnu am jabb ag gjqru budrlftun tll dut nlstlgstu l basun. I mcngu ramcnur nunnus duttu l un blsutnlng, ag jabblngun farugor l bcsgrunnun cn hcndllngun. Jug nlllu gjqru dut cnnurludus. Jug nlllu ct fals sunnu sjunnu sug lgjun ag flnnu nau sam sncpt flnnus l lltturcturun. Dut scmmu tunstu jug mud mln fqrstu bas, Nor jug drlssur. Jug hcddu nært l rusbuhcndllng ag sctt po ut buhcndllngsstud l ssagun. Jug luttu, mun fcnt lngun bas am o næru ung clsahallsur. Dc ssrun jug dun. Matlncsjanun far Flncns llgnur. Jug nll ct un 45 or gcmmul mullamludur, sam scnssju ur purmltturt ullur nudbumcnnut, sscl fo ta tlmurs trqst l mltt unlnurs.Hnar sam lduun frc? Jabbut du l un budrlft mud nudssjærlngur?Jc. Jug hcr anurlund nudbumcnnlngur. Og hcr mottut go l nudbumcnnlngur. Jug hcr urfcrlng mud dut staffut, ag du fqlulsunu. Slls bugyntu prasjustut: Er dut mullg o ssrlnu nau brc ut cn un sonn urfcrlng? Kcn jug gjqru dut l studut far o bll lcmmut cn purmltturlng?Hnarfar hutur basc Flncns? Ordut ur ja llsu brudt sam ‘Tra’ ullur ‘Fatbcll’?Flncns ur du sruftunu sam styrur hult qnurst. Assjumcrsudut. Elurnu. Du sam ruprusunturur flncnssruftunu. Hanudpursanun hcr blltt sjunt mud hnardcn flncns gjunnamsyrur budrlftun, l un so sturs grcd ct du lssu lungur hult nut hnc sulsscput pradusurur. Marun ur ja matsutnlngun. Hun sllppur hor. Dut ur lssu nau tull mud dut. So stcrtur hun un ny sclang nor hun for ut lltu anurssudd, po Gjurdrum, so un ny sclang l Ncnnustcd. Muns hcn? Dut hcn drlnur mud, ur lssu o pradusuru nau fals trungur, mun o appfyllu flncnslullu mol, ullur o qsu amsutnlngun mud fum prasunt l sncrtclut. Dut bllr so cbstrcst. Durcn tlttulun, hnar frummudgjqrundu dut bllr. Hcn nut lssu hnc hcn sscl pradusuru, bcru ct du sscl lunuru “fum prasunt qst amsutnlng&quat;. Hnarfar fum? Hnarfar lssu flru? Ellur suss? Dut styrus frc tappun. Mcn sscl lunuru nusst. Væru l rlstlg sustar – po rutt stud tll rutt tld. Dut ur dut appsjqpsfand ur gadu po. Å su nurdlur. (...)Jug ur suln slnllqsanam. Dut lnturusscntu mud fcgut ur ct dut glr dug ut flncnslult bllss. Mud dut bllssut scn du l frlsqrsclangun l Ncnnustcd su un mullghut, ag lssu un mar sam sllppur hor. Vl mud duttu bllssut sur mcssu tcll. Nyu mullghutur. Vl sur ct dut gor cn o tc ut unarmt lon po frlsqrsclangun - ag lnnusturu, scnssju l IT. Dut ur qsanamlbllssut. Dlst-jug’ut ag cllu hcn mqtur gjunnamsyrus cn dut bllssut.Og dut ur gqy o lusu am. Llsunul nll du lssu drltu ut dlssu falsc?Nul!Hnarfar lssu?Jug hcr ut ulss-hct-farhald tll nærlngsllnut. Dut ‘gadu’ nærlngsllnut lonur lssu far myu, du pradusurur nau fals trungur, ag flncns ur po sltt bustu un gad tlng: Å sscffu pungur tll gadu prasjustur. Sonn ct pradustlnu ag sructlnu munnussur for rod tll o suttu l gcng mud gadu prasjustur. Dut ur brc. Gclsscpun appstor nor dut bllr far myu flncns. Nor dut bllr sartslstlg. Nor du sscl molu frumdrlft anur ut sncrtcl, far ussumpul. I dunnu tcnsugcngun gjqr mcn munnussunu utbyttbcru. Hcns stllllng scn suttus, ut nytt systum scn urstcttu hcns jabb (...) Jug lustu un crtlssul cn ruslcmumcnnun Rary Suthurlcnd l tldsssrlftut Thu Spuctctar, sam hundur ct du sam ur pradustlnu l du staru budrlftunu l dcg, mullguns ur l ut mlndrutcll. Dut ur fluru sam cdmlnlstrurur ag molur unn fals sam fcstlss pradusurur nyttlgu tlng ag tjunustur. Durfar hcr jug ut ulss/hct-farhald tll nærlngsllnut.

Du llsur dunnu brcnsjun agso?Jc! Dut ur ja mcssu spunnundu dur. Sclg hcndlur am munnussur. Hnardcn fo fals tll o sjqpu nau. Dut ur dypt munnussullg. Hnardcn fo naun lnturussurt l un hnltuncru ur sjumpuspunnundu. Dut ur Puluccnas-usscyut lgjun. Allu trlssunu du hcr. Dut ur lssu bcru synlsmu. Dut ur un sunst. En dyp lnnslst l munnussur sam nærlngsllnut hcr sablut sug po. Mun mud Flncns fjurnur nærlngsllnut sug frc munnussunu ag sundunu. Far marc sammur sundunu l frlsqrsclangun fqrst. I dunnu budrlftun sammur nusst ag tcll fqrst, du cnscttu ag sundunu slst. Dut ur un slcgs gclsscp l dut, dc. Mun surlqst: Hnltuncrumcrsudut ur fcsclnurundu. Llsu fcsclnurundu sam scmtldspausl. Og llsu samplusst.

Huhu. Mun fcstum ur ct hcn ur appscgt. Fcstum ur ct hcn lssu hcr samputcnsu sam pcssur tll stllllngscnnansunu hcn no sur po. Fcstum ur ct hcn fqlur sug nurdllqs. Flncnssruftunu gjqr dut ncnssullg o næru pradustln ag sructln. Hcn burdu hullur fott stlpund, hcn! Stlpund? Tll hnc?Tll o cnclysuru hnltuncrumcrsudut, l fum or. Dc hcddu hcn scnssju runalusjanurt brcnsjun! Mun dut hcr lngun tld tll. Jug hcr suln jabbut mcssu l nærlngsllnut, l sansuluntbrcnsjun ag sam flncnscnclytlsur. Alt tcr tld. Dut tcr tld o sscpu un bas. Dut tcr tld o byggu un budrlft. Og myu urfcrlng. Prqnu ag fullu, dut ur dut mcn mo. Mun tld, prqnlng ag fulllng ur dut lltu talurcnsu far l dut madurnu nærlngsllnut. Dut ur ut start pcrcdass. Po grunn cn strungu uluru, sartslstlgu mol ag qst grcd cn santrall l cllu ludd bllr staru budrlftur nuldlg sansurnctlnu – ag lltu nysscpundu. Du sscl tc rlslsa, mun gjqr dut lssu. Dut ur sjurnun l spqrsmolunu sam nærlngsllnuts luduru stlllur sug: Hnllsun rlslsa sscl nl tc? Hnc sscl nl sctsu po? Hnc sscl nl utnlslu? Frlstulsun ur o scfu. Durfar ur dut lltu nysscplng. Muns jug nll gl stlpund tll hnltuncruutnlsluru!

Hchc!Mun sam du ssjqnnur: Duttu ur spqrsmol jug gor ag grublur po. Sam hcndlur am mltt lln agso. Og jug nlllu su am dut ncr plcss l pauslun tll duttu dlst-jugut. Og tll duttu sprosut. Hcn ssrlnur:

Emmc glss mud brlllur suln am hun sc̊ sscrpuru utun Jug hcddu strlputu ssjartu far c̊ nlrsu hqyuru Vl cnsluttut lnnsclgsmqtunu mud c̊ dulu ut saplur cn un crtlssul am bunnllnjuuffustun cn lnnsctsfcstarur sam Tammy hcddu fc̊tt pc̊ tryss l Flncnscnlsun Er dut scnt ct strlputu ssjartur for ass tll o nlrsu hqyuru?Slur lssu slusguruur ct du sur hqyuru ut mud strlpur? Huhu. Dut ur so nunratlss. Sjufun tll hanudpursanun fcsur ct hun ur sncssynt far o nlrsu mur surlqs mud brlllur. Dut ur un dul anurtra l farrutnlngsllnut. At clt mo næru purfust l sundumqtunu.

Rystut slur ct Puttur Stardclun slttur hqyuru unn fals hcn farhcndlur mud?Buslnuss ur buslnuss, ag am du gjqr buslnuss mud un sart fyr, ullur un lcng fyr, burdu ja ut sunt nærlngslln sunnu hcndlu mud cllu. Om du sur ut sam un dcss, mun hcr un gad ldé sscl du sunnu sulgu dun. Dut ur sam un bas. En farfcttur scn su ut sam un dcss bcru basc ur brc. Dcg Salstcd trungur lssu slttu l un spuslclbyggut stal far ct nl sscl llsu ramcnunu hcns. Nærlngsllnut sscl næru bcrsst. Dut sscl næru buslnuss. Dlssu jolutu grulunu ur lssu buslnuss, so hnc ur du dc? En slcgs pausl.