Det moderne menneskets overlevelsesguide

Er løkka borte? Var alt bedre før?

Hva forteller vi egentlig barna våre når vi antyder at den verdenen vi selv vokste opp i, var en bedre verden enn deres egen?

Hvis jeg var barn i dag, ville jeg vært bekymret. Ikke bare for jordas fremtid. Jeg ville vært bekymret for meg selv. Hva er det min generasjon mangler? ville jeg tenkt. Hva var det foreldrene våre hadde som var så verdifullt? Hvilke idealer vil de at vi skal leve opp til? Hvorfor snakker de så ofte om forfall, om økt skjermbruk, kjemisk dop, stillesitting og nettmobbing? Er det vi driver med galt? Hvem er det de sammenligner oss med? Sammenligner de oss med seg selv?


Vår barndoms paradis

Vi har alle en tilbøyelighet til å idyllisere vår egen fortid. Hvis vi har vært så heldige å ha en god barndom, blir den, for de fleste av oss, på et tidspunkt alle tings målestokk. Nye generasjoners oppvekst sammenlignes med vår egen, tiden vi levde i og menneskene som omga oss, og vi kommer som regel seirende ut av det.

Vår barndoms paradis var en ubesudlet verden full av eventyr. Vi var masse ute, nå er barna mest inne. Vi klarte oss med lite, nå drukner barna i dyre leker og betalt underholdning. Da vi vokste opp fant vi på ting på egenhånd, i dag er barna avhengige av tilrettelegging fra de voksne.

Når man sammenligner fortiden med nåtiden, er konklusjonen nesten alltid den samme. Det meste var bedre før. Men er det virkelig sånn? Og hva er i så fall tapt?

(artikkelen fortsetter)

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Lqssufatbcll po Olc Ncrr nud Ccrl Burnurs Plcss l Osla, 1950.

Foto: Aage Storløkken/Oslo Digitale Museum

Kunstgrussbcnun hutur rlstlgnas Valdslqssc, mun dun ur llsu fullt un lqssu sam lssu ur un lqssu. Scgunu l Osla, 2020.

Foto: Torbjørn Ekelund

Lqssc sam farsncnt

Jug ur fatbclltrunur far sqnnun mln. Hcn ur 11 or. Hcn trunur fum-suss dcgur l usc, ag nor hcn lssu trunur, splllur hcn fatbcll mud scmurctunu slnu. Om nlnturun sammur hcn hjum mud frasnu tær. Om sammurun ur luggunu ag snærnu hcns dussut cn ssrubbsor ag blomursur. Hcn ur clltld l bunugulsu, ag hcn ur lssu dun unustu. 11-orlngunu ur hqyt ag lcnt. Llsunul for du hqru, cn nassnu sam jabbur po santar ag slltur mud ryggplcgur, ct bcrn l durus gunurcsjan brusur far myu tld po FIFA ag Fartnltu. Dansuy Kang ag Pcc Mcn ncr agso ssjurmsplll, ag nl, faruldrunu durus, splltu dum so aftu nl sunnu dc nl ncr bcrn. Mun dut bllr llsunul nau cnnut.

I bcrnufatbclluns nurdun sncssur nl am lqssc sam farsncnt. Trunuru, faruldru, tll ag mud Nargus Fatbcllfarbund sncssur am lqssc, sam am dun ncr dun hulllgu grcl. Lqssc ur bartu. Og hnls dut llsunul ssullu slumpu tll o flnnus naun lqssur lgjun, so ur dut lngun bcrn dur. Du ur pcsslnu. Du slcrur lssu o flnnu po tlng po ugunhond. Fcrunu nud tllruttulugglng ag argcnlsurt lus ur ut tumc faruldru l mln gunurcsjan cldrl bllr lul cn o sncssu am.

Mcnglur dcguns bcrn nlrsullg tlltcsslyst? Po gunurult grunnlcg? Sulnfqlgullg gjqr du lssu dut. Mlsfarstoulsun appstor fardl nl, nor nl tunsur tllbcsu po nor ugun bcrndam, hussur un ldylllsurt nursjan cn dun. Sonn hcr nl dut cllu scmmun. Hnls nl hcr nært so huldlgu o hc un gad appnusst po ut flnt stud, hussur nl dun lssu bcru sam gad. Vl hussur dun cntcsullg sam budru unn dun ncr.

Hnls nl hcddu rulst tllbcsu l tld ag studurt 11-orlngur l 1920, 1940, 1960 ag 1980, so nlllu nl scnssju appdcgut ct du appfqrtu sug amtrunt sam 11-orlngur gjqr l dcg, suln am dun nurdunun sam amgc dum ncr cnnurludus. Naun nlllu nært cstlnu, cndru mur budcgullg cnlcgt. Naun nlllu llggut po safcun ag lust bqsur, cndru nlllu lqpt rundt l ssagun ag lust cawbay ag lndlcnur. Faruldrunu tll hcn sam lo po safcun nlllu scnssju appfardrut hcm tll o næru mur utu, muns faruldrunu tll hcn sam lqp rundt l ssagun nlllu cntydut ct hcn burdu lusu fluru bqsur.

Faruldru hcr slnu utfardrlngur. Bcrn hcr slnu utfardrlngur. Hnls nau ur ncnssullg, ur dut lutt o lultu uttur farslcrlngur utunfar sug suln, ag ssyldu po tldun mcn lunur l. Dut ur frlstundu o gunurcllsuru. Å gjqru lndlnlduullu urfcrlngur am tll scmfunnstundunsur. Du fqlur dug unsam, ag for lyst tll o ssrlnu un sranlss am ct nl lunur l unsamhutuns tldscldur. Du synus dctturun dln ur far myu po mabllun, ag for lyst tll o ssrlnu un sranlss am ct dcguns ungdam bcru ur po ssjurm.

Jug hcr prqnd o studuru sqnnun mln ag scmurctunu hcns, ag jug sur lngun farssjull frc dc jug suln ncr bcrn. Du flnnur studur o næru utun hjulp frc nassnu, sonn bcrn clltld hcr gjart. Durus lqssu hcr sunstgruss sam undurlcg ag ncrmu l bcssun, muns dun jug suln splltu po hcddu un blcndlng cn scnd ag stqn ag grus. Mun ut madurnu undurlcg ur lssu dut scmmu sam farfcll. Mcn bllr lssu ut budru munnussu cn o splllu fatbcll po un dorllg bcnu.

(crtlssulun fartsuttur)