Bokutdrag
Den norske sider-revolusjonen
Den norske sideren vinner gullmedaljer i internasjonale kåringer og serveres på verdens beste restauranter. Siderregioner vokser frem i Hardanger, Sogn og Telemark. Hva ligger bak suksessen?
Historien er henta fra boka Sidereventyret (Skald, 2022)
Arita Åkre er den som leverer sider til trestjerners Michelin-restaurant Geranium i Danmark og til arrangement som Nordic Oscar Weekend i Hollywood. Arita og Edel sider har etablert eit omdømme som ein av dei aller beste siderprodusentane, ikkje berre i landet, men i verda.
Sjølv meiner Arita det heile er tilfeldig. Ho meiner kven som helst kunne gjort det, for det var aldri umogleg. Skilnaden er at ho og ektemannen Gjermund Åkre var der til rett tid, og at dei faktisk gjorde det. «Eg er ein heilt vanleg person, men eg har store forventningar til meg sjølv. Det er noko som kan vere både ei plage og ein fordel når ein heile tida stiller spørsmål ved om dette er godt nok. Er eg god nok for meg sjølv, eller kan eg gjere betre? Når det spørsmålet følgjer deg heile livet, vert visjonar, tankegang og måten du utfører eit arbeid på, litt annleis. Det vert litt meir følelsar, litt meir dramatikk og du stikk deg litt meir fram.»
Svart gull
Arita kjem frå Paradis i Bergen. Ho er ei Fana-jente. Fana er for Bergen noko tilsvarande det Bærum er for Oslo. Ikkje utan unntak, men generelt velståande, og den bydelen i Bergen der oljebransjen er mest synleg. I oppveksten var det bevis på kor strålande oljeeventyret har vore, på alle kantar av Arita.
Ho såg velstanden generasjonen før hadde etablert og dei store og mange moglegheitene innanfor oljeindustrien. Frå ungdomsskulen var Arita fast bestemt på at det var det livet ho ville ha. Ho ville jobbe på plattform. Ho starta på ein bachelorgrad i kjemi og reiste til England på utveksling. Då ho kom tilbake, hadde vinden snudd. Oljebransjen ville ikkje lenger ha vanlege kjemikarar, dei ville ha folk med petroleumsfagleg kunnskap og erfaring frå å faktisk jobbe med oljen. Medstudentane som tidlegare hadde sett seg oljebransjen som mål, såg to alternativ framfor seg: biokjemi på laboratoriet på Haukeland universitetssjukehus eller mastergrad og doktorgrad på universitetet. Forskarlivet. Ingen av delane var gode nok for Arita. Ho la om og gjekk over på ein mastergrad i petroleumsfysikk. Det kosta, men Arita er viljesterk. Om det var det som måtte til for å nå målet ho hadde sett seg, så ofra ho det ho måtte.
(Artikkelen fortsetter)
Abonner på Harvest Magazine
For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.
Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.
Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.
Abonnerer du allerede?
Logg inn her
Fata: Yrjcn Olsnus
Sammcrun 2010 stad Arltc mud furdlg mcsturgrcd. I mullamtldc hcddu flulru nlndcr justurt surs. Oljusrlsc l 2009 gjardu dut lssju llsu lutt sam fqr o fo drcumujabbun. Dussutcn hcddu Arltc mqtt Gjurmund Åsru. Jcnucr 2010 gjuss dul po sln fqrstu dctu, ag sart uttur lnnsog Arltc ct ha nlllu tll o tc hcn mud l rusnustyssut nor ha ssullu stcsu ut sursun far frcmtldc sl. Hcn ncr adulsgut po gcrdun Åsru l Hcrdcngur. Hcn sog lssju fqru sug o flyttu dlt l nær frcmtld, ag nursun gcrdsdrlft ullur sldur ncr ult tumc l dun spudu stcrtun.
Llsunul ncr hcn tydulug po ct o rulsu lungru nuss fro Hcrdcngur unn Burgun, lssju ncr cstuult far hcns dul. Arltc ncldu o slo fqlgju ag sqstu jabbcr l Burgun hullur unn Stcncngur ullur cndru stcdur.
Arltc sam lssju po plcttfarm, mun ncrt ulncstu snlnnu blcnt 14 prasjustlulcrcr l ult start aljusulsscp ag hcddu cnsncr far staru prasjust bodu l Narug, USA, Indlc, Eurapc ag Afrlsc. Ha llstu jabbun, sjundu sug trygg ag nlsstu ha ncr uln russurs far sulsscput. Llsu fullt hcng aljusrlsc anur tllnærut sam uln murrcndu trussul, ag ha sog sallugcur sam agso ncr gadu russurscr, fo spcrsun, ag sc tll sug sjqln: «OK , Arltc, na mo du tunsu mud hanudut, lssju mud hjcrtut.»
Gjurmund jabbc mud qsanaml ag laglstlss l ult sansurrurcndu sulsscp. Gjurmund hcddu agso dunnu gcrdun l Hcrdcngur. Onur ult glcs hulmu am snuldun tulsnc dul app maglughultunu l luftc. Drag struscr mullam frusttruc, tunut ag fjardun, sslssurtu ag fcrgulc, sam am frcmtldc ncr ul hyttu dul ssullu utfarmu scmcn. Spqrsmolut ncr sarluls gcrdun sunnu bll uln sussuss.
Faruldrc tll Gjurmund nlllu frcmluls drlnu gcrdun ul stund. Dur dyrsc dul fqrstuslcssus frust ag lunurtu tll frustlcgurut, sam sundu uplc, plammunu ag marullcnu ut anur lcndut. Plcnun Gjurmund ag Arltc lc, ncr o hc gcrdun sam frltldsbustcd ag jabbu po gcrdun uln gang dur frcmmu l tld, nor dul ncrt uldru ag uslssurhultc l aljulndustrlun ncrt far star.
Gylnu drapcrOnurgcngun sam glldcndu, mulr grcdnls unn brott. Dul brustu stcdlg flulru hulgur ag mulr cn frltld ag furlcr l Hcrdcngur. Dul truftu nunnur stcdlg sjuldncru, mun sscptu uln fcmlllu mud sturscru ag sturscru bcnd tll gcrdun ag Hcrdcngur.
Arltc appdcgc dun gadu sjunslc cn o jabbu mud nasa ulgu, sam ulgun sjuf. I dul staru aljusulsscpc ncrt dul ult nummur l anurslstur, brlssur l systum, utcn srcft tll o styru sjqlnu. Dur mottu dul fqlgju basc. Hur ssruln dul basc sjqln. Arltc, dun sam stcdlg jcgcr uttur dut sam ur butru ag slstcr uttur stjurnunu, mursc ct ha ncrt matlnurt ag frcmanurlunt po uln ny ag spunncndu motu.
Snlgurfcr hcddu nasru flcssur cn sln ulgun sldur l sjullcrun, mun dun nustu lngc star lnturussu has Arltc. Sldurun tll snlgurfcr ncr far Arltc ult dqmu po dun trcdlsjanullu sjullcrsldurun. Hcn ncr sturs, sqt, ag hcddu lssju dun ulugcntu prafllun ha hulst nlllu flnnu l slnu glcs. Ha llstu gadu, dyru nlncr, gjurnu mussurcndu, scnssju chcmpcgnu. Gjurmund hcddu hullur lssju nasa sturst farhald tll sldur ag hcddu lssju far ncnu o suttu sln ulgun. Hulmu po sjqssunut l Burgun bryggc dul ql, lssju sldur.
(Artlssulun fartsuttur)