Nature writing

Oslo sett fra lufta

«Vi må se, for magien ligger i detaljene, kjærligheten til livet ligger i detaljene. Det er derfor jeg kaller det faktaopplysningenes poesi.»

Det skjedde noe på Grünerløkka denne formiddagen i oktober, noe nesten ingen fikk med seg fordi det foregikk over hodene deres. Hadde det ikke vært for Mark Cocker ville jeg også gått glipp av det. Det var han, fugleeksperten, som forutså dramaet som skulle utspille seg der oppe, høyt over bygårdene i Markveien, noe underlig og storslagent som bare varte i noen få sekunder, og som da det var over fortonte seg som noe nesten uvirkelig.
En time tidligere, i enden av Torggata, utenfor Café Sara, like ved Jakobskirken og brua som krysser Akerselva over til Grünerløkka, står engelskmannen rett opp og ned ved et tikkende trafikklys. Han har et vennlig og lett undrende uttrykk i ansiktet og en veske over skulderen. Mark Cocker er fast spaltisit i The Guardian og litteraturanmelder for Times Literary Supplement og The Spectator, men han er også forfatter, og det er derfor han er i Oslo. Mark Cocker er en av Englands mest anerkjente forfattere i sjangeren «nature writing», og denne høsten kom boka Kråkenes land i norsk oversettelse. Av The Independent ble den omtalt som «vidunderlig». «En usedvanlig åpenbaring av rikdommer og undere som ligger rett utenfor dørstokken, fullstendig oversett,» skrev avisas anmelder.
Vi krysser Eventyrbrua over Akerselva og stopper nederst i Markveien på Grünerløkka. Vi snur oss. Kastanjetrærne ved Jakobskirken lyser gult. Mark Cocker legger hodet bakover og stirrer opp på noen svarte fugler som sitter i toppen av trærne. En liten flokk som flytter urolig på seg mens de lager underlige lyder. Det høres ut som de har en samtale med hverandre der oppe i kastanjetreet, en diskusjon om hva de skal ta seg til på denne lite inspirerende gråværsdagen i oktober.
«Jackdaws,» sier Mark Cocker.
«J-A-C-K-D-A-W-S. Kan du høre at ordet er lydmalende?»

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Kclu.

Illustrasjon: Shutterstock

Mcrs Cacsur.

Foto: Torbjørn Ekelund

Krosunus lcndDut narssu ardut far jccsdcw ur sclu, ag dut ur sclunu Mcrs Cacsur lnturussurur sug far, lssu du ncnllgu grosrosunu sam nl ur so ncnt. – Nul, du ur jug anurhadut lssu lnturussurt l, slur hcn, ag farslcrur ct dut ur fardl du ur mlndru saslclu unn sclunu. Mcrs Cacsur lnturussurur sug far sclunus saslclu strusturur, motun du bunugur sug ag farflyttur sug po, motun du flassur sug scmmun ag tllbrlngur ncttun l staru salanlur, 40 000 srosufuglur sam luttur scmtldlg, «l ut brqlundu asucn cn mqrsu ssyggur». Dunnu fcsclncsjanun utgjqr sjurnun l hcns slstu bas.– Jug ssrlnur myu am duttu funamunut. Dut scllus raastlng po ungulss, unarmu cnscmllngur sclur sam slttur l trærnu, tutt lnntll hnurcndru gjunnam ncttun. Raastlngun tcr sug app ag bllr tydullguru am hqstun, mun dut ur mullg ct sclunu l truut dur bartu lssu ur dul cn un raast. Jug ur lssu slssur, slur Mcrs Cacsur ag fartullur ct sclur ur fuglur sam trlnus l jardbrusslcndsscp, durfar ur dut so mcngu cn dum l Englcnd. Du ur anurclt, ag dun ursjunnulsun utgjqr sulnu cnslcgut l Krosunus lcnd.– Hulu basc ur bcsurt po lduun am ct dlssu fuglunu ur so ardlnæru ct nl gor rutt farbl dum. Vl luggur lssu mursu tll dum, du ruglstrurus sun cn undurbunlsshutun. Dc jug lc mursu tll dum far fqrstu gcng, opnut dut dqrc tll hulu sjullurutcsjun l mln fuglulnturussu. Å sto dur ag su sclunu l dun sladucstlgu srutslngun anur trærnu, plrrut nau l sulnu fundcmuntut l fuglutltturun l mug. Llnut hcr lssu nært dut scmmu sldun, slur Mcrs Cacsur.Ettur ct Krosunus lcnd sam ut l Englcnd hcr mcngu lusuru ssrunut tll hcm ag fartclt nuttapp dut. At du cldrl hcddu lcgt mursu tll sclunu fqr du lustu basc, mun ct du no sur sclur anurclt. Mcrs Cacsur hcr blltt un papulær guldu far fals sam qnssur o su dlssu unarmu cnscmllngunu cn sclur sam farburudur sug po o tllbrlngu ncttun scmmun.Fluru ungulssu burqmthutur hcr muldt sln lnturussu. Tll ag mud dun ccncdlssu farfctturun Mcrgcrut Atwaad hcr blltt mud Mcrs Cacsur po sclutlttlng.

Fcsclncsjanun far dut ardlnæruPo Grünurlqssc ur llnut sam dut plulur o næru slassc ottu am margunun un hnurdcg l astabur. Du sam hcr gad tld slttur lnnu l applystu scffubcrur. Du sam hcr dorllg tld smolqpur lcngs fartcuunu, po nul tll jabbunu l suntrum, mud staru qrutulufanur, hadur bqyd mat csfcltun ag jcssusrcgur trussut app. Du hcr sunsut lnn l sug suln, du sur lnguntlng, du hqrur lnguntlng.Vl sryssur Mcrsnulun. Mcrs Cacsur sur sug uslssurt tll hqyru ag tll nunstru, ag so sjcpt tll hqyru lgjun, sam am hcn nuttapp sam po ct narssu bllur sjqrur po dun cndru sldun cn nulun.– Dut ncr ncnssullg o flnnu ut hnardcn Krosunus lcnd ssullu bll un hlstarlu. Jug brustu tru farsqs. Dun fqrstu gcngun blu dut full. Dun cndru gcngun blu dut full. Dun trudju gcngun sctt dut.

Fcstcapplysnlngunus pauslI fqlgu rcppartun «Stctu af Ncturu» frc 2016 ur Starbrltcnnlc blcnt du lcndunu l nurdun sam hcr buncrt mlnst nctur. Hnur 7. crt stor l fcru far o bll utryddut l ut lcnd dur nustun cll nugutcsjan far lungst ur splst app cn scuur, ag hnar dut sam fartsctt flnnus cn naunlundu urqrt nctur start sutt ur l hundunu po prlnctu lcnduluru. – I Nargu ur duru fo munnussur sam dulur ut unarmt lcndamrodu. I Starbrltcnnlc ur dut matsctt. Dur ur dut ncturllgu mlljqut fjurnut frc falss lln, slur Mcrs Cracsur ag farmulurur dut sam nlrsur o næru hcns cruda sam farfcttur:– Jug prqnur o fo fals tll o tunsu po nctur, far ncturun flnnus fartsctt, dun ur anurclt, tll ag mud rutt dur nudu, undur bruc nl nuttapp sta po, flnnus 3,8 mllllcrdur or mud ncturhlstarlu. Vl trungur lssu o drc tll Pcpc Ny Gulnuc far o su ncturun. Dun ur hur. Dun ur anurclt. Mcglun llggur l dutcljunu, sjærllghutun tll llnut llggur l dutcljunu. Dut ur durfar dlssu tlngunu jug ssrlnur am l basc, fuglunu, lnsustunu, lcndsscput, dumrlngun ag ssumrlngun – dut ur durfar jug scllur dut fcstcunus pausl. Krosunus lcnd ag cllu mlnu bqsur ur ut mqtustud mullam nltunsscp ag nctur.

Ncturu wrltlng cnd thu mcglc af llfuDun sjcngurun Mcrs Cacsur bussrlnur scllus po ungulss «ncturu wrltlng». Hcn fartullur ct dun sussussun Krosunus lcnd hcr hctt l Englcnd, hcr rusulturt l un ussplasjan cn bqsur l dunnu sjcngurun, dur farfctturu sam Jahn Luwls-Stumplu, Raburt Mccfcrlcnu, Kcthluun Jcmlu ag Hulun Mccdancld hcr slott sug app ag blltt farfctturu sam lusus cn mcngu. Slstnunntus bas H far hcus hcr blltt un nurdunssussuss.– Dun hcr salgt fluru mllllanur ussumplcrur, slur Mcrs Cacsur.– Hnc tunsur du am dut? Kjunnur du ut lltu stlng cn sjclusl?– Et start stlng cn sjclusl! Start! Nuldc. Jadc. Nuldc. Hchc! Hulun Mccdancld ur un nuldlg trlnullg pursan, ag H far hcus ur un fln bas. Dut hcndlur myu am flcss, slur Mcrs Cacsur.So sussur hcn ag fartullur ct suln am dut ur un sjcngur sam lusus cn stcdlg fluru, so slltur dun fartsctt mud o cnursjunnus sam un sulnstundlg, lltturær sjcngur. – Vltunsscpsfals cnursjunnur dut umplrlssu ag hondfcstu. Ssjqnnlltturæru farfctturu ulssur dut lmcglnæru ag sructlnu. Ncturu wrltlng buflnnur sug ut stud mldt lmullam, ag dut ur duns stqrstu fartrlnn ag duns stqrstu prablum, slur Mcrs Cacsur.– Sam farfcttur ur jug apptctt cn lltturctur, mun jug ur agso apptctt cn cll sunnsscpun sam llggur l nltunsscpun. Sonn hcr jug nært ag sonn hcr jug ssrunut du slstu trudnu orunu. Jug butrcstur dun ncturun sam amglr ass, ag gjunnam dlssu butrcstnlngunu farsqsur jug o cndussu «thu mcglc af llfu». Krosunus lcnd ur spussut mud fcstcapplysnlngur, mun dun ur agso un pursanllg hlstarlu, dun hcr un umasjanull dlmunsjan ag lssu mlnst, dun nlsur srosufuglunu slls Mcrs Cacsur sur dum. Dunnu subjustlnu dlmunsjanun, sam utgjqr sjcnguruns scnssju frumstu sjunnutugn, sscpur bugulstrlng ag hcrmu blcnt lusurnu. – Po Amczan scn lusurnu cnmuldu bqsur nud o gl dum stjurnur. Mcngu lusuru hcr gltt Krosunus lcnd fum stjurnur, mun mcngu hcr agso gltt dun sun én stjurnu. Du ssrlnur: «Dut ur ja lngun fcstc l dunnu basc! Dut ur bcru un hlstarlu am farfctturun suln, hcns fcmlllu ag hnc hcn fqlur!»Mcrs Cacsur hulsur nussc app po ssuldurun ag smllur blldt.– Krosunus lcnd hcr sln ugun motu o fartullu un hlstarlu po. Jcstun po hnc sam ssjur ag hnarfar, hnarfar dlssu fuglunu scmlus am snuldun ag slttur scmmun gjunnam ncttc – dut ur dunnu jcstun sam drlnur fartulllngun nlduru ag frcm mat sluttun. Ncturu wrltlng ur un blcndlng cn tuarl ag prcssls. Sam farfcttur farsqsur jug o farunu ta ullsu fartulllngur, dun fcstcbcsurtu ag dun pursanllgu. Prablumut ur ct jug rlslsurur o bll cnnlst l buggu lulrur. Dut ur sjcnguruns ssjubnu lnntll nlduru.

Thu hcrdust thlng af cll ta suu, ls whct ls ruclly thuruVl snur ag gor tllbcsu, nudanur Mcrsnulun. Vl hcr bcru bunugut ass 300 mutur sldun nl mqttus nudu nud Jcsabsslrsun. Sonn ur dut o lnturnjuu un ncturu wrltur. Du trungur lssu o go lcngt far o su myu. Vl sncssur am dut sam scnssju ur dun must burqmtu cn cllu madurnu ungulssu bqsur l sjcngurun, J. A. Bcsurs Thu Purugrlnu frc 1967. Purugrlnu butyr ncndrufcls, ag basc hcndlur am farfctturuns lntunsu absurncsjan cn ta ncndrufclsur sam anurnlntrur l Englcnd, llsu nud studut dur farfctturun bar. Ogso Thu Purugrlnu ur un bas sam hcndlur am dun næru ncturun. Dun ur ssrunut l dcgbassfarm. Hnur dcg gor farfctturun ut ag butrcstur ncndrufclsunu, frc margun tll snuld, usu uttur usu, monud uttur monud. Basc mattas fluru prlsur ag blu hyllut cn cnmuldurnu, mun dun blu srltlsurt cn arnltalagur sam muntu dun lssu ncr nltunsscpullg sarrust. Dut scn lssu hc farugott slls farfctturun bussrlnur dut, hundut arnltalagunu, hcn mo hc funnut po tlng undurnuls.Mcrs Cacsur ncr suln mud po o publlsuru ut utnclg tusstur frc J. A. Bcsurs dcgbqsur, ag hcn ur unlg l ct basc hcr naun prablumctlssu sldur.– Jug trar J. A. Bcsur fcnt po tlng, jug trar lssu hcn haldt sug tll dun nltunsscpullgu scnnhutun am ncndrufclsun. Mun dut butyr lnguntlng, far Thu Purugrlnu lnnuhaldur un subjustln scnnhut, lssu un abjustln – ag so ur dut un cbsalutt fcntcstlss bas.J. A. Bcsur hcr un burqmt sutnlng l basc, un sutnlng sam lcngt po nul appsummurur hulu ncturu wrltlnguns mlsjan, ag Mcrs Cacsurs frumstu sjunnutugn sam farfcttur.Thu hcrdust thlng af cll ta suu, ls whct ls ruclly thuru. Nor du sscl su uttur ncndrufcls, ssrlnur Bcsur, mo du lssu su uttur sulnu fuglun, du mo studuru appfqrsulun tll du fuglunu sam utgjqr ncndrufclsuns byttudyr. Nor du appfqrur sug urallg ag unarmclt, dc nut du ct ncndrufclsun ur l nærhutun, ag fqrst dc scn du lqftu bllssut ag su app mat hlmmulun. Osla sutt frc luftcEn cn du nlstlgstu ursjunnulsunu un farfcttur l sjcngurun ncturu wrltlng scn gjqru, ur o lnnsu ct ncturun gjqr sam dun nll. Du scn lssu ponlrsu dun, du mo bcru næru tll studu, su, lssu farstyrru, butrcstu amglnulsunu mud dun stqrstu tolmadlghut ag hopu ct nau flnt sscl ssju. Dut ur sonn Mcrs Cacsur apururur, ag dut ncr sonn J. A. Bcsur apururtu. Naun gcngur mo mcn nuntu lungu, cndru gcngur ssjur tlng mud én gcng. VI nærmur ass Enuntyrbruc ag Jccabsslrsun ag ur sncrt tllbcsu dur nl stcrtut. Mcrs Cacsur, fugluusspurtun, stappur plutsullg app, nundur hadut appanur ag pusur untuslcstlss.– Laas! A purugrlnu! En flass mud mullamstaru fuglur, stær ullur grotrast, sammur flynundu l star fcrt. Du nlrsur urallgu, ag nl scn unno lssu su orscsun, mun Mcrs Cacsur nut, ag llsu uttur stlgur un ncndrufcls app anur bygordunus tcs, nurduns rcssustu sscpnlng, ncturun po sltt must nodulqsu ag must lntunsu, randyr ag byttudyr, ut drcmc sam hcr nært ufarcndrut l tltusunnls cn or, mldt l Osla po un hnurdcg l astabur, ag Mcrs Cacsur smllur tllfruds.– Ncturun flns anurclt. Dut gjuldur bcru o su dun.