Begrav meg i snø

21. november

Sei kva du vil: Om fortaua du elskar tørre, og dei låge skorne av kalveskinn du gjerne vil gå med. Komforten du er van med og dei milde dagane heilt inn i januar.
Frontruta du slepp å skrapa, og dei irriterande spinnande hjula og lastebilane framfor deg i grøftene. Forseinka avgangar. Kald vind og våte klede.
Det kvite og livlause som kan minna om (og omtrent rimar på) død.
Altså snø.
Det er ikkje rart at du vil vera tørr og varm på føtene: Du har funne ut at det er lukka i livet, om aldri så lita, kanskje den einaste som verkeleg held.
Men kom an. Kva vil du gjera utan lyset? Kva kan måla seg med lydane som brått blir dempa. Snøens eigen musikk, når han fell stille.
Mysteriet er nytt kvar gong.
Forandringa er total.
Finst det ein vakrare måte å få ei årstid innleidd på?

23.november

Du vaknar med familien din hjå mor di til sørvest kuling og regn. Alt det gamle kjem opp att i dagen: Sauedriten og det grøne graset. Traktorspora i molda og raude dieselflekkar.
Nitriste slike dagar. Det er som hjarta blør. Snøen din blør. Rakt oppi fjella er det plussgrader og vind.
Du trøystar deg med noko far din sa: Snøen må fara tre gonger før han blir liggande. Sjølv om du ikkje veit om dei gamle vêrmerka held lenger.

13. desember

Snøen på Skjeldal er så våt at du må byta jakke tre gonger. Han er så våt at son din må stogga og bretta opp luva, som glir ned i augo. Så våt at skiene sit utan klister. Så tung at han fell ned som snøballar, nesten ferdigpakka. Så store flak at det blir kvitt på eit minutt.
Men slikt snøfall varer ikkje, og snart klarnar det halvvegs opp. Det blir reinare klisterføre, og du kjenner at skiene ikkje sit. Du går der og lurer fråspark, du vurderer om du skal orka legga klister på. Då må du gå inn på låven, finna tuben, varma han, pussa solane under skiene, gni og venta, og bli kald på ryggen medan alt dette står på.
Det er som når du ligg i senga på hytta og veit at du må tissa, du har ikkje lyst til å gå ut på utedoen, og du utset det i det lengste; det er kaldt på golvet, og det blæs sikkert. Men kven har angra på at ein gjekk på do, når ein er attende i senga?
Du bryt tankerekkene av og går inn på låven. Du gjer alt det du skal. Du går inn i den evige grublinga mellom Raud Rossa og Rossa Special, den første er for «vaat og fuktig kornsne samt blandingsføre», står det, og vått er det jo ute no, tenkjer du, men så kjem du på påsken og korleis snøen er blaut, men også sukkeraktig då. Så du vel Rossa Special, som du skal. Og etterpå er motbakkane ein fryd. Du kan langa ut og bli så andpusten som du aldri blir når du joggar eller spring.
Du er den motbakken, og alle hans små og store luner. Du er kjapp der han er bratt, og du strekker ut steget der han latar seg til ein flate.
Du kunne ikkje vore nokon annan stad.

19. desember

Barndomsgarden din, Skjeldal, ligg knappe 400 meter over havet. Det er nok i år. Det er som du reiser inn i ei anna verd. Granskogen står med tjukke kåper. Gangane bort til huset er som tunnelar, det er brysthøge brøytekantar, og mjuke dyner rundtom..
Dotter di har vasskoppar, og ho orkar ikkje å stanga heime åleine lenger. Du tar henne med til farmora, og du får ein skitur på toppen, endå om naboen din ikkje har preparert løypene og du vassar i gamle, attsnødde spor.
Ved lunsjtider går straumen. Snøen må ha tyngd leidningane ned. Mor di tenner stearinlys på kjøkkenet, og det blå lyset frå snøen siv inn gjennom alle glasa. Det er som tida slår seg om til i gamle dagar. Pulsen din slår seg også heilt ned.
Dotter di spør om ho kan få overnatta hjå farmora si, og det er ingenting du unner henne meir.

25. desember

Jolekveldsnatt er det stjerneklart ute. I år er det ti minusgrader. Du tar kona di med, ned i skogen. Ikkje noko lys skuggar for lampene på himmelen. De ser Karlsvogna, og de ser Orions belte. Stjerneteikna er påtrengjande og nesten sjølvskrytande til stades. De ser satellittar, og ikkje berre eitt, men to stjerneskot..
Er det ikkje rart korleis ein gløymer stjernene om dagen? Korleis ein ikkje tenkjer på snø om sommaren? Like fullt er dei heilt nødvendige.
Enn om ingen lenger løfta blikket og såg etter stjerner når kvelden kom!

Om morgonen, før frukost og før alle har stått opp, legg du klister på. Blått frå Swix i botnen, og glattar ut med strykejern. Sidan blå voks utanpå, så klisteret ikkje frys og flisar seg opp og forsvinn i løypa.

Etter frukosten og familien og den kvite festduken på bordet i stova langar du ut to dryge rundar, 22 kilometer i alt. Det er ein kilande god glid. Spikarstødig feste. Mange målingslag blå himmel og sol som stryk matt over fjella.
Du kjem til å tenkja på løpet du gjekk i verdscupen i Italia den gongen, då du forsømte å legga klister under voksen. Du kunne ha komme på pallen om du hadde gjort det du skulle!
Det du visste. Du går så du nesten stuper, i glede og i gammal, størkna ergring..

26. desember

Trikset med born i jola er å trena hardt om morgonen. Då er ein mett til dei heller stutte rundane med jentungen litt utpå dagen. Då har ein ikkje hast og uro i kroppen lenger.
Guten din har fått vasskoppar, den uheldiggrisen, og må halda seg inne. Så du langar ut to rundar i vêr og føre som om du skulle ha bede om det, akkurat slik.
Naboen er med deg. Tolv minusgrader, ingen vind, nesten ingen slitasje i sporet heller. Klisteret frå i går er dermed grunnlag nok. De har støe spor, både til sida for skiene og til sjølve fråsparket. De har sementføre og trikkeskjenespor.
De treng ikkje tala om noko.
I den brattaste motbakken har ei elgku og ein kalv trakka sund sporet om natta. De må stogga opp likevel. De ser tydeleg dei spissare klauvene til kalven og dei små hælane til mora, det naboen fortel heiter lakk-klauver.
Du tenkjer: Det er tusen ting du enno har å læra før du døyr. Du kjem til å døy medan du lærer endå ein ting. Kva er eigentleg meininga med alt?
Du er så heldig at den gamle mor di enno maktar å laga middag. Etter måltidet tuslar du ein tur i ettermiddagsskinet med dotter di. De kikkar etter nye dyrespor mellom furutrea nede i skogen. De ser ekorn, og hare, og rev.
De ser nokre spor du ikkje veit kva er. Er det røyskatt? spør jentungen. Er det mus? Er det isbjørn? seier ho og gliser.

28. desember

Når det er fullkomme. Snøen har lagt seg still og freidig på alle ting heilt ned i bygda, på tregjerdet bakom bilen, på loket på søppelkassene, på sprinkelanlegget på mønet av middelalderloftet. Han har balansert seg kortsiktig på greinene oppover eika i hagen og heilt ut på dei tynnaste kvistane. Steinbordet ligg med ein tjukk duk. Det einaste sporet du ser, er etter katten.
Det er vindstilt og knirkande kaldt. Det er i jola, endåtil.. Det ligg ein døs over verda, ein dåm, ein nesten heilag fred.
Og du veit det ikkje vil vara.

8. januar

Regn heile natta. Du har lege og høyrt på det. Du har ikkje lyst til å klappa katten eingong, då du vaknar.