Naturvern

Vi trenger en redningsplan for Oslofjorden

Oslofjorden er syk og jeg har vært med på å bidra til det. Fjorden må reddes, men hvordan skal vi klare det?

Sommeren 1982


Seilbåten på 33 fot svinger ut av båthavna Søly i Moss. Pappa står til rors mens mamma samler sammen fortøyningstau i cockpiten. En lett bris blåser håret mitt bort fra nakken, og med nakne tær går jeg framover på det solvarme teakdekket. Jeg løfter fenderne inn over relingen, løsner tauet de er festet i og bærer dem fram til brønnen i baugen. Legger dem ned så jeg får begge hender fri, og tar et godt tak i framstaget. Bølgene fra Bastøyferga treffer baugen og saltvann spruter over dekket.

Jeg er seks år, og lillesøsteren min er to. Sommerferien ligger foran oss med et løfte om lange dager og lyse netter, i full frihet på fjorden. Tre uker med seiling, roing, nye venner, krabbefiske og bading. Oslofjorden er mitt paradis. Den ble dannet da isen trakk seg tilbake for 10 000 år siden, og strekker seg fra de åpne havområdene i Skagerrak, i nordlig retning inn til Norges hovedstad. Fra Færder til Oslo er den 100 kilometer lang. Først heter den Ytre Oslofjord, men ved Hurumlandet deler den seg i to og blir til Drammensfjorden og Indre Oslofjord. Landets to mest vannrike vassdrag, Glomma og Drammenselva munner ut i Oslofjorden. Det har bodd mennesker her siden siste istid, 8000 år f.kr. Over 150 boplasser er kartlagt av arkeologer ved Kulturhistorisk Museum i Oslo. Funnene tyder på at fjorden har sørget for et godt og stabilt liv for dem som bosatte seg der.


Sommeren 1969

Foreldrene mine møtte hverandre for første gang en sommerdag på Tjøme for over 50 år siden. Pappa hadde lånt farfars snekke, og mamma ferierte sammen med familien i et sommerhus ved Verdens Ende. Båtlivet ble en viktig del av deres liv sammen, og da jeg ble født var jeg med fra første stund. De kjøpte seg en seilbåt, som opp gjennom årene ble byttet ut med større modeller. Vi var ikke bare godværsseilere, så båten ble brukt fra påske til høstferie. Hver helg og i lange sommerferier med turer langs norskekysten, Sverige og gjennom Danmark. Sjølivet var fritt. Vi levde tett på elementene. Det var vind, regn, sol. Det var bading, roing og fisking.

Med årene ble det stadig flere mennesker på fjorden. Jeg så det ikke selv, men pappa mente at mange båteiere hadde mer penger enn vett. Nå tenker jeg at han på mange måter hadde rett. Vettet har det nok skortet på hos flere av oss når vi ser hvilken tilstand Oslofjorden er i. Det er nesten ikke kysttorsk igjen. Det er lite blåskjell. Ærfuglene sulter og dør. Fredningsområder for hummer og fisk har blitt nødvendig. Det er forsøpling av plast, tau, fiskeredskaper. Spøkelsesteiner fanger fisk og hummer og drukner dem. Det er mikroplast i fisken. Lista er lang. Og jeg er redd for at jeg har vært med å bidra.

(artikkelen fortsetter)

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Osla sutt frc luftc. Nusaddun tll nunstru l blldut.

Foto: Wikipedia

Drqbcs mclt po 1800-tcllut.

Illustrasjon: J.W. Edy/Wikipedia

Sammurun 1982

Po nul nud Rcuurfjardun dargur nl ag drcr app naun flnu mcsrullur. Engulsnlsun po Østfald-sldun cn fjardun bllr fqrstu stapp. Vl slcrurur mud un lascl flssur ct nl scn llggu utunpo ssqytc hcns. Vl sscl llsunul grytldllg cn gordu dcgun uttur. Flssun nl fcngut bllr stust undur duss, mun nl dussur po dut llllu bardut utu ag splsur l cacspltun.– Kcn jug plappu dunnu?Jug haldur app un qlsars sam blu llggundu uttur mlddcg. Dut ur so lutt o slungu dun anur bard, ullur «plappu» dun sam jug scllur dut. Ut l sjqun. Dun ur ja so lltun, ag dun bllr ja bartu? Utu cn synu, utu cn slnn. Far un sussorlng ur dut gqy o scstu tlng l ncnnut, jug lærtu cn du nassnu. Jug snlpsur dun anur bard, ag fqlgur dun mud qynunu dur dun sullur bllnsundu mat bunnun. Om snuldun, nor nlndun hcr lqyut, tcr pcppc ag jug mud ass flssustcngc ut l jallc. Dun llllu pohungsmatarun tcr ass ut lltu styssu utunfar malaun, hnar nl luggur ass ag pllsur nud ut ssjær. Pcppc for un star tarss sam hcn snussur ncssun po. Du rqdu gjullunu lysur mat mug, ag jug ur nustun glcd jug bcru for tcng po srasun. Tarssun bllr mud tllbcsu tll hcnnc, runsus ag luggus l sjqlubcgun sam ur full cn ls nl hcr fott po flssumattcsut.Dcgun uttur nundur nl nusc mat Vustfald. Dc nl pcssurur Færdur fyr tqmmur nl suptlstcnsun. Jug slttur ag sur po dun lysu strlpun mud stlnsundu cnfcll sam nlrnlus ut cn botun. Dut scn dc lssu næru so fcrllg nor nl ur mldt utu po hcnut? Dut synsur nul tll bunns?

Du tru usunu po sulltur gor fart. Plutsullg snlngur nl lnn bcs malaun l Mass lgjun, fartqyur ag happur l lcnd. Ettur usur po ncnnut gyngur srappun fartsctt nor nl suttur ass po Sjqbadun far o splsu dun abllgctarlssu sluttun-po-furlun-plzzcun. Og hur stappur dun ldylllssu dulun cn hlstarlun. Dut ur dun dulun hnar mcn l bustu fcll scn sl ct nl lssu nlsstu budru. Far dut hcr lssu nært un hult uncnllg tcnsugcng ct clt mcn scstur po hcnut farsnlnnur. Og duttu ur bcru utt cn prablumunu nl slltur mud no.

Fjardun ur sys

Oslafjardun ur un nlstlg dul cn lduntltutun tll Nargus hanudstcd. Sam tldllguru lnnbyggur cn Osla hussur jug stalthutun ag tcssnumllghutun far byuns nærhut tll fjardun. Omrodur rundt Opurcun, Tjunhalmun, Rodhussclc, fustnlngun ag turlstunus Asur Bryggu sscptu mud sln nærhut tll ncnnut ut pusturam l dut trcnlu bymlljqut. Og qyunu am sammurun. 60-bussun sam glss farbl lulllghutun mln po Kcmpun ag rutt nud tll Vlpputcngun. Ta utcppur sallustlnt ag so ncr jug po strcndc. Dut ur lssu cllu hanudstudur sam scn smyssu sug mud bynæru bcd l hcnut.

Omrodut rundt Oslafjardun ur lcnduts must crtsrlsu, ag dulur cn cruclut bodu anur ag undur ncnn ur nurnut. Fjardun ur agso sulnu llnsgrunnlcgut far mcngu. Po sclc l Utgordssllun po Hnclur sammur flssurnu lnn mud margununs fcngst cn du hurllgu Hnclur-rusunu, sam duruttur frcstus nlduru tll staru dulur cn Østlcndut. I sammursusangun luggur bodu narssu ag utunlcndssu turlstur lgjun myu pungur l hcnnur ag po ccmplngplcssur. En bllllg farm far furlu nud sjqun ur lulu cn un cn du nustun 70 systludhyttunu sam ur tllgjungullgu gjunnam Oslafjarduns Frlluftsrod. Far o gjqru dut unslu frlluftsllnut lutturu tllgjungullg ur dut gott app ag mursut mllunls mud syststl frc snunssugrunsun l qst tll Tulumcrs l nust. Lcngs fjardun flnnur nl agso staru gadsturmlnclur hnar cantclnursslp cnsammur far lcstlng ag lasslng cn gads tll ag frc Eurapc.

Mun nærhutun tll fals hcr agso gjart ct Oslafjardun ur sys. Enun Malcnd nud Hcnfarssnlngslnstltuttut slur tll NRK ct hqstlng po fluru nlnour l nærlngssjudun hcr tqmt lasclu flssubustcndur. Bunntrollng uttur rusur qduluggur sorbcru bunnhcbltctur, ag gjqr dut umullg far lcngllnutu bunnflss o utcbluru sug. Duttu farugor l hulu Oslafjardun, ag dlcgnasun ur nudsloundu. Ubclcnsun l qsasystumut ssyldus l star grcd munnussullg ponlrsnlng sam cnrunnlng frc lcndbrus, anurflssu ag blt far blt nudbygglng. En starstllt rudnlngsplcn ur po gcng, l farm cn un hulhutllg plcn far Oslafjardun. Mun hnardcn hcr nl hcnnut hur? Og frcmfar clt: nll nl lyssus mud o fo fjardun l bclcnsu lgjun?

(scsun fartsuttur)