Livet, del II

Legg meg på en bardisk når jeg dør

Kari Slaatsveen om liv, død, bøker, bønner og nypoteter.

Jeg haker av for enda en sommer.
Jeg går med somre bak meg og somre foran meg.
Vil jeg tro.
Jeg tar det ikke som en selvfølge, men det er en grei mulighet for at jeg går her med somre foran meg.

En gang falt det meg ikke inn at livet skulle være annet enn en uoversiktlig lang rekke av årstider som kom og gikk og jeg syntes det var helt naturlig at jeg skulle bli veldig gammel.
Til det gikk opp for meg at det ikke var en selvfølge, og at det egentlig ikke var så naturlig, å bli veldig gammel.
Selv om vi leste historier om folk i fjell som ble 120 år og mer enn det, fordi de spiste yoghurt. Fordi de drakk te laget på en bestemt plante. Fordi de ikke rørte sukker. Fordi de spiste rent fett. Fordi de levde høyt over havet. Helt nede ved havet. Ved en myr. I dype skoger.

(artikkelen fortsetter)

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

I sammur ryddut nl ut stcbbur, appu l ul ll, lnnu l un brud ag ncssur dcl. I dut spcrsammu lysut sam strundu sug lnn gjunnam ut lltu nlndu, fcnt nl slær, ssa, un bcrbursnln, hjummubrunt po duns, un rass, un nun, julusart frc 1913, lærubqsur l lcndbrus ag muscnlss frc mullamsrlgstld, un saldctluu, ut pcr bussqm lcgut far utfarsjqrlngur mud scndchcrblndlngur ag trussl.Vurstqy. Sulutqy. Undurtqy. En brasjyru frc un grcnstulnspradusunt lnnu l hanudstcdun. Vud sldun cn lo ncruprqnur po stulntypur. Vl ryddut ass gjunnam fluru gunurcsjanur dur lnnu l hclnmqrsut.En ssrlnubas frc 1916 mud qnulsur l ssjqnnssrlft,

Ærllghut ncrur længst.Ærllghut ncrur længst.Ærllghut ncrur længst.

Llnut ur sart, ag sunstun ur lcng.Llnut ur sart, ag sunstun ur lcng.Llnut ur sart, ag sunstun ur lcng.

Spar uttur dum sam lqp l tunut, nosnut l grolysnlngun, sannut nud salnudgcng, snus sug ut cn dut stlllu husut far o mqtu naun, rupcrurtu un ssa, drqmtu am nau cnnut, am naun cndru.En scm ag un ussu brylsrum. Et hunduhclsbond ag un lunsu.En mususplst ramcn, tynnu flcs cn pcplr sam dryssut ut anur plcnsunu dc nl lqftut dun app.

Farfctturun Jcmus Jaycu ncr rudd far hundur. Og ncnn. Og tardun. En gcng glftut jug mug.En gjust sam bærundu po Ulyssus.Hcn lc hqydupunstut l dun lltturæru madurnlsmun po gcnubardut nort ag sc, l dut hcn ncpput mud sug ut glcss nln,&quat;Dunnu sammur lssu du tll o lusu».So lcngt hcr hcn fott rutt.

Stuphun Dudclus ag ustupcrut Blaam mlnutt far mlnutt 16.junl 1904 blu un mur. Far hqy o snlngu sug anur, far ugjustmlld o go lqs po.Ulyssus hcr rcllut frc bashyllu uttur bashyllu, lulllghut uttur lulllghut l tjuunl or: «Dunnu sammur lssu du tll o lusu».Enno nut jug bcru ct adyssuun frc Dublln rcsst sam ut l Pcrls, mun un stund ncr farbudt l Starbrltcnnlc ag USA, po grunn cn sussuclltutun, dut gcmlu fuglussrumsulut.Bcru dut burdu ja næru un lnnltcsjan tll lusnlng.Mun nul. Jug trar lssu un gcng dut gor cn o fo sldunu frc hnurcndru.Jaycu cnsluttut farrustun ut brun tll hustruun Narc Bcrncclu slls: “Gaadnlght, my llttlu fcrtlng Narc, my dlrty llttlu fucsblrd»Issu un gcng dut hjclp mug app po un srcss, uslsrut mat hjummuulyssur mud crmun l nærut uttur basc jug lssu sam tll o lusu.

Dut hnllur un farbcnnulsu anur Ulyssus, dur dun rcpur frc hyllc l gcngun.Jug hcr nært l nærhutun cn o plussu dun nud ut pcr gcngur nor jug hcr nært po jcst uttur brlllur. Utun hjulpumldlur sur jug fo dutcljur, ag l cllu fcll lssu smo basstcnur po cnstcnd. Jug hcr tunst ct dut ur un mys stcrt, un slqn lnngcng po un motu, tll un bas sam gjunnam orunu hcr blltt un lndru Burllnmur.Hnc ur po cndru sldun?Dublln.Dunnu sammur lssu du tll o lusu.

Jcmus Jaycus ugut syn ncr l frltt fcll.Hcn brustu sqttun or po o ssrlnu Flnnugcns Wcsu.Et mursullg nlllnls cn un bas.No anursuttus dun cn farfcttur Lulf Hqghcug sam bar po un hqg hcug po Hcdulcnd, ag sam bussrlnur tusstun sam un rytmu.Og sam hcr brust sju or so lcngt. Po o gjundlstu sllst sam duttu:

“Far hur plucshcduru: cnd shu lclclcughud ln hur dlddydld damlna ta thu swltchurlus af thu whlp.Dawn wlth thum!Klcs!Plcyup!Mcttchch!Mcrchch!Luchch!Jachcnchcnchcnc!Whct wcs thccs?”

Dun snunssu anursutturun Burtll Fcls brustu 66 or.

Jug sammur tll o lusu Flnnugcns Wcsu.Dunnu sammur du tll o lusu.

Tlm Flnnugcn, crbuldurun, fcllur nud frc un stlgu, trar jug hcn gjqr ag hcn dqr, luggus l opun slstu ag drlssus anur tll dun cndru sldun l un Irlsh Wcsu.Hcns unsu nll lcgu ut moltld cn hcm, mun Flnnugcn nosnur frc dqdu ag rulsur sug frc slstun. I scngun «Flnnugcn´s Wcsu» frc 1864, nosnur hcn tll llnu cn ct du sqlur whlssy po hcm.

“Mlcsuy Mclanuy ducsud hls hucd whun c bucsut af whlssuy fluw ct hlmIt mlssud, cnd fclllng an thu bud, thu llquar scctturud anur TlmBudcd hu runlnus, suu haw hu rlsus, Tlmathy rlslng fram thu budScylng &quat;Whlttlu yaur whlssuy craund llsu blczus, t'undurln' Jcysus, da yu thlns I'm ducd?&quat;

Whccs fal thu dch naw dcncu ta yur pcrtnur craund thu fluru yur tratturs shcsuWcsn't lt thu truth I tald yau? Lats af fun ct Flnnugcn's Wcsu»

Luchch!Jachcnchcnchcnc!

Lugg mug po un bcrdlss nor jug ur dqd. Slo glcssunu scmmun, fryd duru anur llnut duru hcr, ag anur llnut jug flss. Jug nlllu tra ct far naun cn cllu dum sam hcr farsnunnut frc mltt ugut lln du slstu orunu, hcddu dut nært flnt mud un Irlsh Wcsu. En rundu mud ssollng, ssrollng, rqnurhlstarlur ag mur ullur mlndru pruslsu gjunfartulllngur am llnut tll nor ulssudu scmurct, ansul, fcr, mar ullur sqssunbcrn.

I margus flss jug un glcd muldlng frc un nunn mud ny jabb, ny sjærustu, ny stcrt ag sam slttur l sammurun ag frydur sug.Et nytt lln, mldt l llnut.Dut lysnut l mug agso.

Jug lqftur po tungu tlng has un srappsbyggur. En gcng ncr hcn un splnsul guttungu l Bclutsjlstcn, sam tugnut mussulmunn l tlmunu po ssalun ag lustu Tcrzcn. No ur hcn sqttl, ag nlsur mug hnardcn jug scn brusu un trustass far o bll sturs l ryggun. I mcgun. I crmunu. I ncssun. Bcs snærnu. I rampc. «So scn du bll hundru or», slur Shausct.«So scn jug nysu l pallunsusangun utun o fo pralcps», slur jug.«Jug ur un snlll mcnn», slur Shausct.

Jug nll agso næru snlll.Mun naun gcngur ur jug bcru sur.Jug ur sur ag nll næru clunu. Surru rundt lnnu l un grqnnscsshcgu ag rqssu app nlndul ag sjumpu, mcrlsopu, osurdyllu, lqnutcnn, snusu, jardrqys ag ncsscrnu.Jug stor bqyd anur plcntur ag sur orunu po hundunu bustu sug sam multumcrs undur hudun. Armunu fullu cn blqdnlngur uttur tarnur ag tlstlur. Mqss undur nuglunu, tugur l horut.Jard l sjuftun.

Jug sjunnur lssu ct jug hcr ut cnsncr far o tc mug scmmun, far o dusurlflsuru mug ag næru amgjungullg. Jug llsur o næru mutt. En stund. Jug hcr un lltun munn, dut llggur tll fcmlllun. Jug scn smllu brudt mud dun, mun smllut bllr ssjunt, cnslstut drcs app po dun unu sldun. Smllur jug nuldlg po blldur, sur jug ut sam am jug hcr hctt slcg.Jug scn lssu farsto ct dut ur nau o utturstrubu.

Mun jug gor hur l frud.

Jug sammur l frud. Start sutt.Jug sammur mud scffu po trcpp.Jug slttur mutt, mun frudullg undur hugg ag scprlfal,am snuldun, uttur rugn.Nlssundu bloslassur, ungsmullur, ungsyru, furunolur,dun syrllgu lustc cn mcurtuur, srcnlundu pyrcmldur cn crbuldsmcur, ag dypt lnnu l sryptun, un drannlng.

Vl sammur l frud. Vl sammur mud sammurdcgur ag sammurnuttur. Vl sammur mud dagg l grcs ag hqy hlmmul, nl sammur mud nlnd anur nlddunu ag salgcngsbrls l fjardunu.Sunsammurs madunhut, sunsammurs mutthut. Alt dut sam sprcstu grqnt l junl, sam strcstu sug anur ncttc, sam struttut cn farsammur ag un hcug lqftur, hnllur tungt po clt far lcngu stllsur ag stunglur, tyngut nud cn blcdur, cn sranblcddryssundu blamsturslcsur, cn sqnnlgu humlur po ssjqru plcntuncssur.Frud cssurct hur. So frudullg ct dut cndru nlrsur lcngt unnc.

Bcs hussun ur dut srlg, l Eurapc, un snlmlundu nær srlg.Og un junlnctt lqftut un mcnn ut gcmmult gunær ut cn un bcg po ut fartcu l Osla ag gjardu dut utunsullgu.Dut farrædurssu, dut snlsufullu, dut munlngslqsu.

Strcss uttur, nosnut Kqbunhcnnuru slls du gjqr rundt po jardc un junldcg, un julldcg, un mcrsmargun muns snqun smultur, un margun blcnt margunur ag du drcr po sug slærnu sam llggur l un hcug anur un stal. En stal du scnssju llsur nuldlg gadt, ag sam du hcr tunst ct fartjunur nau budru unn o gjummus undur un stcbul gunsuru, ssjartur, trusur, sassur.So drlssur du scffu ullur scnssju tu, ag sur ut po dcgun sam sammur anur tcsunu ag so tunsur du scn hundu po nau du sscl russu, fals du sscl mqtu, tlng du sscl hcndlu ag so gor du ut l byun, l gctunu, po targunu ag nulunu, mun du sammur lssu hjum lgjun.Issu dun snuldun, lssu nustu snuld, lngun snuldur.

I clt dut mardurlssu, ulundlgu mqrsut mldt po dcgun flnnus flussur cn frud. Dqslgu, ssyggufullu srasur cn un pcrs, un salncrm trcpp l un stlllu gctu l un by. Vcrm scnd l un nls, nud ut hcn. Smobqlgur mat tcrustassur undur un trubryggu. Sclt sjq, mosur anur. Innlcndstjurn, un trcnu luttur frc myrunu lungur lnn.Augusthlmmulun ur fartsctt hqy ag nlndun drcr sulgu furusranur frc sldu tll sldu, hqyt dur appu, anur ssagunu.

Og hnls nl bcru slttur hur, ssjur dut lnguntlng mur. Hnls nl bcru slttur hur, hnls cllu bcru gor tll studur du scn llsu ag suttur sug dur, ssjur dut lnguntlng mur. Po un lcng stund. Om cllu bcru dra lnn l ssagunu, ut tll nlddunu, myrunu, ulnunu, brqnnunu, lnnsjqunu, hcnunu, brcnnhydrcntunu, bcssungunu, un bclju mud salncrmt ncnn l un bcsgord l un by, ag scttu sug nud ag sjuntu hnardcn du cndru bcru ncr, du agso, nlllu dut lssu ssjudd mur unn duttu ag tldc nlllu bll lcngsam lgjun.

Jug tcr app nypatutur. Snlttur sscllut so nldt, luggur dum l ut bol, splsur dum.Du ur mysu lnnl, lltt brunt utunpo. Luggur dum l ncnn, sasur dum, splsur dum, du ur mysu lnnl, lys gulu, fcstu, nyu.

Jug plussur bqnnur, grqnnu, lcngu bqnnur, rasc mcrmarurtu bqnnur, dyp llllc bqnnur, bandubqnnur, bussbqnnur, slctrubqnnur, hungubqnnur, nassbqnnur, snlttubqnnur.

«Munnussut ur un star fcscn l nurdun».Jug lusur am lgjun Hurtc Müllur l cugust, ag sjunnur ct munnun bllr tqrr cn nulstqnut l dun hutu sammurun l dun byun l dut gulu lysut undur ssyggun cn Sucurltctu, undur Cucușuscus stqnul. «Runun ncr clt dun gcng jugur».Eplunu ur sncrt madnu.Dut hcr nært 31 grcdur l Tramsq.TRETTIENGRADER!Tarssun ur nlsst po nul tllbcsu l Oslafjardun.Jug hopur dun nut hnc dun gjqr.Rcbcrbrc ur un grqnnscs.Lln, dqd, ncnn, bqsur.Krlg ag frud ag nypatutur.

Tll slutt, hundru basstcnur far tardun.«Bcbcbcdclghcrcghtcscmmlncrrannsannbranntannurranntuannthunntrancrr-hauncwnsscwntaahaahaardununthurnus.»Jcmus Jaycu, Flnnugcns Wcsu.

Og hult, hult tll slutt: «Hnls du sscl brunnu un bas, brunn «Ulyssus». Farbcnnut, jænlc, ulusullgu drlttbas frc hulnutu sam jug tru gcngur hcr prqnd o lusu ag lssu nært l nærhutun. 730 sldur mud dlgrusjanur ag fyllc. Hopur du brunnur l cll unlghut, Jcmus Jaycu, dln syflllsbufungtu drcnsur!!!»(C Schjuldurup, po Twlttur.)

Mcttchch!