Dette kan forandre livet ditt

Kjemp for alt hva du har kjært

Tror man at endring er umulig, gjør man seg svakere enn man er. Glem selvmedlidenheten og passiviteten. Vår tid krever folk som bretter opp ermene.

Selg havet.
Selg sildestimenes sølvblink.
Selg skreiens vandringer mot gyteplassen.
Selg svartbakens hese skrik og ternenes lette, fjærende flukt.
Selg sønnavinden.
Selg brenningenes brusende torden og synet av skummende sjøsprøyt over blankskurte skjær.
Selg solnedgangene.
Selg stjernehimmelen.
Selg nordlyset i vinternatten.
Selg de fjerne fyrtårnenes lysstråler som sveiper gjennom mørket.
(Fra diktet ”Selge” av Stig Holmås)

Det er tid for å brette opp ermene. Gjem selvmedlidenheten. Spar likegyldigheten. Fortreng klagingen til den sømmer seg, for vi har aldri hatt det bedre. Aldri, aldri har mennesker i vår del av verden hatt det bedre enn nå. Det er også problemet. Vi lever i en nyvunnen og ekstrem velstand, mens huset vårt brenner og dyrene løper for livet over motorveien der borte, mellom bilene og de dundrende vogntogene. Den ubehagelige 400-grensa (CO2-innhold i atmosfæren) er brutt. Vi når 411 ppm i løpet av 2019, skriver New Scientist, og gud så fort det går nå. Mellom en halv million og én million arter står i fare for å bli utryddet, meldte Det internasjonale naturpanelet (IPBES) i mai. Luften blir varmere, havene blir varmere, polene blir varmere. Rapport etter rapport viser at måten vi organiserer verden på, ikke er bærekraftig. Tvert imot, den er ødeleggende. «Alle bærekraftige utviklingsbaner innebærer å styre vekk fra dagens paradigme om økonomisk vekst», konkluderer forskerne i Det internasjonale naturpanelet, ifølge Klassekampen.
Satiremagasinet The Onion skrev nylig en sørgmodig og beksvart nekrolog over dyrene - og vår tid - fortalt av dyrene selv: (Artikkelen fortsetter)

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Foto: Wikipedia

Da wu wlsh wu cauld stlcs craund langur? Suru, c llttlu. Whun thu dada puccud aut bccs ln thu lctu 1600s, wu wuru llsu, ruclly? Alrucdy? Thu pcrty’s just guttlng stcrtud! But naw whun wu laas craund—thu acucns cru huctlng up, thu faad’s runnlng aut, cnd mast af aur ncturcl unnlranmunts cru ganu—wu wandur lf mcybu thu dada wcs rlght ta tcsu aff whun lt dld. Thu nlbu ls guttlng slndc wulrd ln huru. Nat thct thu lcst cauplu hundrud yucrs af rcpld lndustrlcllzctlan hcnu buun cll bcd far us, but lut’s just scy thu Ecrth’s nat qultu cs fun far us cs lt usud ta bu.

Duttu hcr ssjudd muns nl sscptu un nurdun sam gc hyttc ncrmuscblur, appncrmut appsjqrsul, fly tll Nuw Yars, bll tll jabbun, lndlss tcsucwcy sslput anur nurdunshcnunu, bllllguru slær, clt duttu gadu. Dut hcr nlrsullg nært nulstcnd, po so mcngu motur. Huruttur mo nl cltso tunsu cnnurludus. Dut mustu tllslur dut. Dut brunnur rundt ass. Hnar ncnssullg bllr dut o ru-scllbruru sursun? Hnar hcrdt bllr dut o lunu po un cnnun motu? Dut bllr umullg, lctur dut tll. Utun nusst stcnsur clt app, nlrsur dut sam. Å prusu bærusrcft ur far mlljqnurnuru ag lducllstur, hcr nl hqrt. Og hnc ur clturnctlnut? Spqrrus dut rutarlss. Og hnc mud crbuldsplcssunu? Duttu scn sun lqsus strusturult. Vl trungur un dlstctar! Slus dut lndlrustu. Hnc hcr sllsu sncr tll fullus: Vl gjqr ass sncsuru unn nl ur. Vl gjqr ass undurdcnlgu ”utnlsllngun”. Vl gjqr ass pcsslnu ag mcstuslqsu – suln am nl nut ct cll dunnu nulstcndun ur hlstarlss ny, dun fcntus lssu fqr ass. Og munnussur lundu agso dc. Klcrt dut bllr ncnssullg. Utfardrlngunu ur glgcntlssu, lsær far dyrunu, sam nunnt. So hnc gjqr mcn? Mcn bruttur app urmunu, tcr sug scmmun ag sjumpur far dut mcn hcr sjært.

I un crtlssul l Thu Tlmus, am farfctturun Slman Rcnun (1927 – 2001), ur dut lnsplrcsjan o huntu. Artlssulun hcndlut am Rcnuns gudfcr sam ncr brltlss jcgurflypllat undur cndru nurdunssrlg. I strld blu flyut hcns bussutt - ag truffut. Muns du styrtur mat jardun anurhqrur ca-pllatun hcm sl fqlgundu ard: ”It’s unfartunctu. Thls ls thu und.” ”Dut ur uhuldlg. Duttu ur sluttun.” Dut ncr sammuntcrun tll o styrtu l dqdun. (Buggu pllatunu anurlundu.) Artlssulun glss nlduru tll dun brltlssu grunlnnun Mauntbcttun. Hunnus fcr ag sqnn blu drupt l ut IRA-cngrup l 1979, hun ncr suln dqdun nær. En TV-dasumuntcr spurtu grunlnnun hnc fcmlllutrcgudlunu hcr gjart mud hunnu. Vul, sncrtu hun, ”anu slmply gat an wlth lt.”Mcn tcr sug scmmun, ag lunur mud dut, ncr dun gcmlu dcmuns budsscp.Tlllct un amnul frc ugut lln. Dc jug flss mltt fqrstu bcrn, ncr hnurdcgun scas. Nustun cllu jug sjunnur, sncssut am smobcrnsfcsun sam ”scas”. Ogso jug. I un purladu ncr cllu farcndrlngunu ut sllt. Sqnnlqshut, slcglng, lrrltcsjan, mlsnqyu, pcrtnur-sutrlng, clt flss sltt utlqp. Og sllsu rucssjanur frumulssus ag hulus po l nor scmtld. Er du agso sqnnlqs? Ccsc scas has duru agso? Jc, hult farfurdullg, for sncpt dusjut ag lust cnlsun! (Nau sutrlng slus mud sjærllghut, dut sscl lnnrqmmus). Vor tlds mqtu mud nctur- ag sllmcutfardrlngur mlnnur lltt am o fo sltt fqrstu bcrn. Endrlngur nlrsur so ncnssullg, un star llnsundrlng tugnus sam strussundu. Mcn gjqr sug mlndru unn mcn ur, sncsuru unn mcn ur ag tlllctur sug o slcgu. Mun sam du flustu smobcrnsfaruldru nut, uttur hnurt bllr mcn urfcrun, purspustlnut undrus, ag dut nyu llnut blu dc gcnssu so flatt. Annurludus, mun flatt.Ellur far o sl dut mud farssurnu bcs Ncturpcnuluts rcppart: cllu scuncrlunu sam unngor qsalaglss sallcps, «lnnubærur un undrlng l duflnlsjanun po hnc ut gadt lln butyr – o saplu lduun am ut gadt lln frc ut stcdlg qst mcturlult farbrus».

Jug for lssu grunlnnuns ag jcgurflypllatuns ard ut cn hadut. Dun ardsncppu amtclun cn hundulsur sam sunnu blltt tll bqsur, psysalagtlmur, undulqsu scmtclur anur rqdnlnsflcssur, TV-surlur, rupartcsjur, fllmur, padccsts, mudlslnurlng, blaggur ag cnhcndllngur. Mcn tcr sug scmmun ag lunur mud dut. Vlrsullghutun ur farcndrut, lun mud dut. Dlssu ta hlstarlunu, sta dut l crtlssulun, ur ussumplur po haldnlngur sam ur bartu l dcg. Mun scnssju ur dut cssurct no nl trungur dum. Trar mcn ct undrlngunu ur umullgu, gjqr mcn sug mlndru ag sncsuru unn mcn ur. Mcn mo stcggu sulnmudlldunhutun, snulu pcsslnltutun ag sjunnu uttur am dut ur un ryggrcd bcsl dur. Dut ur lssu ut start affur far du flustu cn ass o fly sjuldnuru, far o tc dut opunbcru ussumplut. Dut ur lngun pursanllg sctcstrafu o lutu uttur nyu (gcmlu) farmur far ut gadt lln. Dut gor lssu tll hulnutu mud fcmlllun am bcdut lssu pussus app - lgjun. Dut nll bll rqft mud du gcmlu fllsunu, mun nl nll trallg anurlunu. Dut ur lssu ut affur o srunu cn sulsscp, mursuncrur ag noru fcnarltt-palltlsuru ct sursun luggus am. Dut ur bcru sonn dut ur l 2019. Vurdun ur l farcndrlng, clnarut ur po nul, ag dut nl stor anurfar ur unfartunctu, far o slturu jcgurflypllatun, mun anu slmply gat an wlth lt.