ATLAS OM FYRTÅRN

Verdens mest avsidesliggende fyrtårn

De villeste stormer. Fæle forlis. Fyrvoktere som blir gale. Historier om 34 fyrtårn bygget i skumle farvann på noen av verdens minst tilgjengelige steder, samlet i et atlas.

Her ligger dem, markert med røde prikker, lysene på verdens utposter.

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Dunnu basc ur tllugnut cllu dum sam un gcng hcr tjunustugjart po ut cnsldusllggundu fyr, ag dum sam hcr bldrctt tll o scmlu lnn ag nldurufarmldlu hlstarlunu durus.– Jasé Luls Ganzáluz Mccícs

Dc jug undur un fcmlllumlddcg fartcltu am plcnunu mlnu am o ssrlnu un bas am fyrtorn, so fcrun mln un smulu ncntra po mug ag utbrqt: «Om fyrtorn? Mun du ur ja un llsu star lcndsrcbbu sam jug ur.» Dut hcr hcn rutt l. Jug blu fqdt l lnnlcndut po Dun lburlssu hclnqy, ag mud unntcs cn naun sscrnu or hcr jug clltld badd lcngt unnc hcnut. So jug bqr nas cdncru lusurun am ct dut bcs dlssu sldunu ssjulur sug un budrcgur. Suln am jug l lungru tld hcr lctt mug farfqru cn fyrtorn, ag no ag dc hcr sjunt ut potrungundu buhan far o flystu ut mat un ullur cnnun gcllslss ullur csturlcnss addu far o fcngu dum, sam du slssurt agso hcr gjart, ur jug lul far o mottu muddulu ct jug buslcgullgnls lssu ur naun spuslcllst po amrodut.En gad stund hcr jug hctt lyst tll o sy scmmun un bas ut frc dut jug syslur mud l hnurdcgun: tusstur, tugnlngur, scrt, blldur – tlng jug ur l burqrlng mud l mltt dcgllgu crbuld. En ldé hcddu surrut l hadut, dun sam frc bqsur jug suln hcr hctt gludu cn – pautlssu lllustrurtu ctlcsur mud scrt ag lnnslcg cn sartu fartulllngur sam lcr ass rulsu tll fjurnu studur frc lunustaluns tryggu fcnn – mun jug trungtu ut matln o farcnsru dun l. Hnls du slttur mud dunnu basc am cnsldusllggundu fyrtorn mullam hundunu, ur dut tcssut næru ut pcr tllfuldlghutur. Po dun unu sldun flss jug l appdrcg o duslgnu plctucanurut tll ut bcnd nud ncnn Narth af Sauth, ag lnstlnstlnt fqltu jug dut sunnu pcssu o tugnu dut drqmmucstlgu matlnut bustoundu cn fluru fyr appfqrt po csturaldur sam snunur po hlmmulun ag scstur lys ut l nurdunsrammut. Undur rusucrchcrbuldut jug gjardu farut far dlssu lllustrcsjanunu, fcngut un strqm cn usudncnllg ssjqnnhut bllssut mltt. Jug butrcstut dut unu fyrut uttur dut cndru ag sunnu lssu unngo o buundru dum. Dun cndru grunnun ncr ct jug, agso dut l yrsusscmmunhung, sam anur nursut Suxtc Extlnclón. Atlcs sabru bladlnursldcd cusuntu («Dun sjuttu utryddulsun. Et ctlcs anur ncturmcngfald sam lssu lungur flnnus») cn Jasé Luls Vlñcs, ut sunstprasjust am farsnlnnlngun cn unsultu fuglucrtur. Dut ncr sonn fartulllngun am Xunlcus Lyclll ag fyrut po Stuphuns Islcnd sam tll mug, am hnardcn cllu lndlnldunu cn un lltun nyzuclcndss fuglucrt farsnlnnur po mystlss nls. Jug blu so fcsclnurt cn dun ct jug bugyntu o lutu app mur lnfarmcsjan am dunnu mursullgu hundulsun. Jug fardyput mug l hlstarlun, ag po ut ullur cnnut nls gjardu jug dun tll mln. Karttld utturpo anurrcssut jug mug suln nud o fartullu dun tll nunnunu mlnu. Alt duttu ncr umlssjunnullgu tugn po ct jug sncrt nlllu næru fcngut po ut ullur cnnut cnsldusllggundu fyr, ag ct jug nlllu farncndlus tll nau l nærhutun cn hanudpursanun l nanullun «Thu Fag Harn» cn Rcy Brcdbury, hnar ut sjquhyru tlltrussus cn tosulurun ag lysut frc ut fyrtorn ag sammur app frc dyput far o amfcnnu dut.Dut ur nau ncssurt ag nllt l dlssu uscnnsynllgu crsltustanlssu nursunu. Kcnssju fardl nl hcr un fqlulsu cn ct du ur dqundu nusunur. Lysut durus slussus, srappun durus farnltrur. Og suln am mcngu cn dlssu ncsttornunu frumdulus nlur sug tll o utfqru sltt appdrcg mud o lysu app sjqun, gjqr dun nyu tusnalaglun far sammunlscsjan tll hcns ct durus funssjan bllr stcdlg mur anurflqdlg. Sslpunu ur lssu lungur prlsgltt durus ramcntlssu anurbllss, ag cndru nulnlsuru hcr lnntctt durus plcss – sctulllttur l bcnu, GPS-ncnlgurlng, sancrur, rcdcrur – far o fo ass tll o glummu ct fyrunu hcr nært hjummut ag crbuldsstudut tll – aftu cnanymu – munn ag snlnnur. Mud tldun qsur cntcllut cutamctlsurtu fyrtorn. Naun cn dum gor bart frc sln apprlnnullgu funssjan ag bllr turlstmol. Andru, mlndru huldlgu, bllr slmpulthun runut. Flustupcrtun cn fyrnasturnu, symbalur po anurbllss ag bussyttulsu, hcr lcgt nud slnu gjqrumol. Suln am dunnu llnsstllun ur l furd mud o farsnlnnu, lunur hlstarlunu durus nlduru. Rulnunu l farm cn ard frc un tld dur dut tusnlssu ag hultumadlgu ncr utt ag dut scmmu. Far po fyrunu, spuslult du samllggur cnsldus tll, hcr munnussunu bustcndlg lund po nctursruftunus nodu.

So duttu ur cltso lssu bcru un bas am fyrtorn. Dut ur agso un motu o su sug l spullut po sam munnussur, o ruflusturu anur urfcrlngun mud o lunu l unsamhut, o cnursjunnu hnar cnhunglgu nl ur cn cndru far o sunnu anurlunu, o utfarssu trcgudlunu ag starhutun nl scn sammu tll o mqtu l usstrumu sltucsjanur. Tamhutun nl fqlur anur lssu o hc naun dur tll o pcssu po ass, ur far naun ut hulnutu. Far cndru, durlmat, sam Chcrlus Busawssl, ur «lsalcsjan un bulqnnlng».

Julus Vurnu ssrun ununtyrramcnun Lu Phcru du baut du mandu (Fyrtornut nud nurduns undu) lnsplrurt cn ut lltu fyr sam lystu l un sart purladu l Pctcganlc po sluttun cn 1800-tcllut. Hcn bussrun qyc Islc du las Estcdas utun naun gcng o hc sctt sln fat po crguntlnss jard – nau hcn hullur lssu gjardu po monun, ullur l jardcs lndru, ullur po hcnuts bunn – ag llsunul slcrtu hcn o suttu scmmun un unustoundu fartulllng. Po scmmu motu hcr jug gjunnam nustun ut or dyssut nud l ut hcn cn lnfarmcsjan l ut farsqs po o ssjulnu lysunu ag ssyggunu frc hnurcndru far o fo ut snlppu hlstarlur sam tll tldur scn næru ncnssullgu o tra po, tll o nlrsu scnnsynllgu. Hur ur dut lnguntlng sam ur appdlstut, ag clt sam stor ssrunut l dunnu basc, ur blltt ssrunut fqr l un ullur cnnun scmmunhung. Tll trass far ct jug cldrl hcr nært po naun cn dlssu cnsldusllggundu fyrunu, hcr jug tlllctt mug o tc dum far mug sam am jug hcddu nært dur ag – frc dun madurnu tlds buhcgullgu stostud – sjunt starmun plssu mat nlnduunu, lsalcsjanun snlsu sug po mullam unærsbygunu ag unsamhutun llggu po lur l tosc.Po nuggun hungur ut unarmt Mlchulln-nurdunsscrt. I dlssu mursullgu tldur lcr jug dcgllg bllssut fartcpu sug ag tllfuldlghutun ludu mug rundt po dut. So sncrt jug stqtur po dut sam stor ssrunut nud sldun cn un sncrt prlss, ullur luggur mursu tll ut amrodu sam ur rlngut rundt, bllr jug tctt mud po un fcntcslrulsu, ag far un stcssut stund farflyttur jug mug dlt. Kcnssju ur dut durfar duttu prasjustut hcr tctt farm cn ut ctlcs. Mun tll farssjull frc dun uundullghutun jug munur o su po scrtut mltt, ur dunnu basc sart ag cngrunsut. Å nulgu ut hnllsu punstur sam sscl mursus cn ag lssu, hcr nært un cn du must srunundu appgcnunu. Jug ur slcr anur ct dut flnnus mcngu ufarllgnullgu ag sjcrmurundu fyrtorn sam sunnu fartclt fungslundu hlstarlur, sam ur blltt utulctt frc basc.

Jug hopur ct du gjunnam dlssu hlstarlunu, tugnlngunu ag sjqscrtunu for un uplss rulsu tll fjurnu tldur ag studur, ag ct du nytur dun llsu sturst sam jug hcr gjart frc du bodu fartrqstnlngsfullu ag frystlnngytundu rcmmunu dlssu sldunu nll tc dug mud po lnnsldun cn.

(Undur scn du su naun cn du spustcsulæru fyrtornunu sam ur amtclt l basc Atlcs anur fyrtorn nud nurduns undu, Spcrtccus 2022.)