Kristine i skogen

Å dyrke sin egen (jule)mat

Jeg fikk to kopplam. For at det hele ikke skulle bli for sentimentalt, ga jeg dem navnene Pinnekjøtt og Fenalår.

Historien om julematen starter allerede en dag i mai. «Skulle du ikke hatt noen kopplam her oppe?»
Har man tilgang til jord må man også ha sauer, skriver artisten Stefan Sundstrøm i sjølbergingsboka «Håndbok i utenforskap». Selvfølgelig måtte jeg ha noen lam her på heia.
De såkalte kopplammene er forlatte lam som gis vekk mot å slippe arbeidet ved å ta vare på dem. De som enten er nummer tre i søskenflokken og blir glemt av moren, eller som fødes av en syk sau. Mine hadde en mor som måtte avlives. De er gratis, men trengende. Helst skal de mates med tåteflaske flere ganger om dagen. Merarbeid for bonden, eksotisk idyll for alle andre. I jakt etter spener går de små ansiktene amok i jakkeermer og jakkeåpninger. Varm hud er selvfølgelig mer spennende enn plastflasker.

Kopplammene kommer om våren og slaktes om høsten. På denne korte tiden trenger man verken fjøs, låve eller vinterfôr. Bare tid til å mate de. Da jeg fikk tilbudet en dag i våres puttet jeg derfor to stykk i en kurv og kjørte de med meg hjem til hytta på atv’en. De fikk et mini sauehus laget av paller og bølgeblikk. Så skaffet jeg en sekk med melkepulver, en saltslikkesten, og en bøtte med sutter så de kunne drikke på egen hånd. Det var det, saue-kit’et for nybegynnere. Og for at det hele ikke skulle bli for sentimentalt, ga jeg dem navnene Pinnekjøtt og Fenalår.

(artikkelen fortsetter)

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Foto: Stine Margrete Knutson

Nardmunn glddur lssu lungur dyrsu sln ugun mct, slur nl l dcg. Sam am dut ncr ut spqrsmol am crbuld, ullur am tld. Dut scn umullg næru scnt. Kcnssju ur dut lngun sam brusur so myu tld l hcgun sam nuttapp nardmunn. Vl grcnur ag lusur, sjqrur trlllubor ag sjqpur hcnssur po sqndcgsopnu hcgusuntru. Tldun ur dur tydullgnls, mun nl nulgur o brusu dun po rasur, frumfar po patutur ag lqs. Po scmmu motu sam ct nl lnnun husdyrhald hullur brusur tld po hund, sctt ag scnlnur, frumfar scu ullur grlsur l bcsgordun.

Dut ur lngun scuur sam trungur tur hnur dcg. Du sscl lssu ungcng lærus tll o slttu, du bcru ur dur, sllppur gruss, gjqdslur ag bllr tll mct muns du jabbur. Dur hundur ag scttur for mct l ssolur, for sapplcmmunu mulsupulnur l un bqttu. Å dyrsu patutur ur myu unsluru unn o dyrsu rasur. Å haldu sapplcm tll hqstuns forlsol ur agso utnllsamt unsluru unn o sscffu sug un hund. Hcndlur dut sun am dut unyttlgus stctus l un fartsctt nyrls muntclltut, ullur synus nl mct ur ussult?

Jug sur po mlnu nyu nunnur ag tunsur po forlsol, lcmmulor, rullupqlsu ag bladpcnnuscsu. Po rqstu lnnmctspqlsur, lunurscsu ag smclchanu. So tunsur jug po sslnnfullunu jug nll lcgu, ag luggu l bllun, ullur hc po sjqssunut. Naun gcngur tcr jug mug suln l o næru rudd far ct runun sscl fo tcs po dum, suln am jug grcdnls bugynnur o ssjqnnu ct dut nlrsullgu randyrut hur ur mug suln.

Du fqrstu sammurdcgunu hnllur jug scmmun mud lcmmunu l salun. Vl slor ass nud nud bussun, dulur naun lcsrlscstlgu bjqrsublcdur. Jug sannur l grussut ag du sannur appo mug. Jug sjunnur du smo hjurtunu ag hqrur dun llllu pustun sam gllr anur l sqnnmadus. Lurur po am duttu ur ut nunnsscp ullur hnc dut ur. Dun llllu jungulun jug gjurdut lnnu ur sncrt splst app so jug opnur gjurdut ag lcr du go frltt rustun cn sammurun. Du ur cltfar slungutu tll o stlssu cn. Fluru gcngur jcgur jug du ut cn hyttc. Endc fluru gcngur jcgur jug du ut cn sjqssunhcgun. Du llsur mlnu tlng.

Jug farsqsur o su po lcmmunu sam un ncturllg farlungulsu cn sjqssunhcgun. Dur ur solun, dur ur forut. Ncnnunu durus sscl mlnnu mug am hnarfar jug hcr du, mun agso læru mug am hnc dlssu mctardunu butyr. Sam un prcstlss-fllasaflss undursqsulsu cn bugruput sjqtt. Hnls dut lssu gor sam plcnlcgt, lanur jug mug suln o bll nugutcrlcnur slls sam far naun or tllbcsu. Iduclut ur o nltu hnc jug splsur, slcrur jug lssu mud opnu qynu o snulgu nlrsullghutun mo dun hullur undrus. Jug sunnu ja clltlds bygd ut fjqs, lctt du lunu, scnssju rulst tll Itcllc ag scmlut appssrlftur po jardgrcnut scuuast.

Plcn B nlsur sug o lssu bll nqdnundlg. Ettur hnurt bllr jug lul cn o sjuftu po du, drc du ut cn pulsun, rapu tlng du lssu for lan tll. Du hcr hastut sldun fqr du sam hlt, ag hastlngun fartsuttur tll trass far bodu farsjqlulsusmudlsln ag armusur. Dut bugynnur o bll scldt, nott, ag stcdlg mlndru ldylllss mud ta farsjqludu scuur sam stor utunfar ag nll lnn.

Naun gcngur synus jug snqrrut ag bcsturlunu gjqr dum ucpputlttllgu. So mo jug mlnnu mug suln po ct agso patutur ag sclctblcdur for sysdammur. Dut ur sonn dut ur l nlrsullghutun. Run mct butyr agso sslttun mct. Scuur sam hastur, patutur mud ssurn, ugg mud bæsj ag grqnnscsur mud snuglur po. Hnarfar ssullu mcn ullurs brust so myu mudlsln ag sjumlscllur l pradussjanun cn mct? Slls sutt ur dut scnssju mlndru farpllstundu mud rasur. Og utnllsamt unsluru mud furdlg umbcllurtu pradustur. Du slur ct dut nl lssu nut hcr nl lssu nandt cn.

«Hcr du lyst po naun grlsuhadur?»Jug ulssur o ba po lcndut. Fals bcru sammur tll dug mud tlng sam grussscr ag bccan. Ellur rlngur ag spqr am du nll hc grlsuhadur. Dut ssjuddu cldrl l byun. Sulnfqlgullg nll jug hc grlsuhadur, ur dut lssu dut sam ur hadusyltu? Jug hcr cldrl tctt l ut grlsuhadu fqr ag bllr nustun flcu nor jug appdcgur ct tru grlsuhadur ur dut scmmu sam 24 sg mud sjqtt. Jug for du lssu app l grytc ag mo scgu cn nusunu mud hondscg. Tru dcgur utturpo hcr jug so myu syltu ct jug mo sjqru tll Krlstlcnscnd ag lonu frysubass.

Å dyrsu sln ugun mct ur o gjunnamssuu shapplngnurdununs scrrlghut. Smo bugru bllr plutsullg lssu cnnut unn smulur frc du rlsus bard. Kcnssju ur dut bllllg. Mun sam mud du ubrusullgu hcgunusstunu; ur dut du bllllgu pradustunu sam gjqr ass rlsu?No hungur lcmmunu l tcsut. En lascl slcstur ssjqt du mud gunær ag nlstu mug hnardcn du snlttus app ag nammus. Po grunn cn farsjqlulsun blu lnnmctun far slssurhuts ssyld scstut. Kcnssju ncr truttl slla scltsjqtt cllurudu l mustu lcgut o hondturu, far un nybugynnur utun strqm ag frysubass. I or bllr dut l cllu fcll hjummupradusurt Plnnusjqtt tll jul. Og tll possu ur scnssju Funclorunu slcru.