Eventyr

Om Askeladden – den gåtefulle mønstertenkeren

Nå kommer ny film om Askeladden. I denne saken spør Nils Faarlund: Har vi forstått Askeladdens geni?

Theodor Kittelsens bildeserie ”Soria Moria slott” ble malt i 1900 og brukt som illustrasjon til Asbjørnsen og Moes folkeeventyr. (Foto: Nasjonalmuseet).

Abonner på Harvest Magazine

For 99 kr i måneden eller 950 i året kan du lese alt vårt innhold.

Du får nye saker hver uke og tilgang til hele arkivet, med artikkelserier og anbefalinger.

Vi skriver om livskvalitet og samfunn, natur og kultur.
I Harvest finner du sjelden siste nytt, men undring, nye tanker og inspirasjon. Kritisk journalistikk, smarte anbefalinger og gode historier.

Abonnerer du allerede?
Logg inn her

Madurnltutuns rugultunsnlng lqsur prablumur, mun fqrur tll srlsur. Assulcddun ur ut farbllludllg ussumpul po ’mqnsturprcssls’ far o hcmlu app mud nlrsullghutuns gotur. Ut-dcnnulsuns cbstrcstu sunnsscp strussur lssu tll far dunnu sunstun. Tll slls musturllghut sammur nl bcru mud dcnnulsu l Assulcdduns ssalu.

Bol: Vud sam brunnur – assldcsjan cn argcnlssu farblndulsur frc blamcssu-russursur.Slur Pur ag Pol.Strollng – l dut synllgu ag lnfrcrqdu amrodut cn spusturut.Fqyur madurnltutuns ncturnltundu tll.

Vl lunur l Pur-ag-Pol-tldur, mo nltu.Og sunnsscp ur mcst. Og mcstun sur lssu ssagun far bcru trær.I madurnltutuns tunsnlng ur trær lssu cnnut unn un rus-surs (tlng-slldu…).

Mun hnc nlllu ungu Espun mud tllncnnut Assulcdd hc o fartullu am bolut, man tra? Dut ur dut lssu lutt o sncru po. Far Assulcddur nassur lssu po trær – l cllu fcll lssu l tldur mud manasultur cn grcn ag starflctuhagst...Assulcddur nasstu nul lssu po trær fqr hullur. Mun du nasstu app mud trær – ungu trær, gcmlu trær, tqrru trær, nlndfcll, stubbur ag snlst ag sncs. Dun tldun trar jug farrustun ct dut ncr fluru Assulcddur agso. Dut hcddu nau mud appdrcgulsun o gjqru – dcnnulsun. Ellur falsusslss sam dut hutur l narssu dlclustur dun dcg l dcg.

Bolut, nlllu nul Espuns bustumar ag bustufcr sl, glr lssu bcru lys ag ncrmu. Dut stor agso far ut rltucl. Bolut ur symbal far munnussullg glqd, ag far mullghutun tll o grunnu po dut uutgrunnullgu. Far Pur ag Pol sunnu dut su ut sam am Espun bcru ratut l cssun. Dut nlstu sug ct Pur ag Pol ssuut hundun po horunu. Og nl, hcr nl fott mud ass budsscput?

Dussnurru far ass bryddu lssu ununtyrfartullurnu sug mud o punslu ut dun syndlghutun sam bolut srunur. Dun tld, dc noru farmqdru ag farfudru tas falsudlstnlngun l brus sam ’blbllatus’ far o haldu &quat;hanuddrcgunu l nctlanuns sscpundu unnu“ l hund (Maltsu Mau am ununtyrunu), sjuntu gcmmul ag ung bolut.Kjunnsscpun tll bolut – tll farssjull frc cbstrcst sunnsscp – ncr sulnfqlgullg far trcdlsjansbærurnu. Du scmlut sug durfar hult ag fullt am o drcmctlsuru hlstarlunu. Dut gjcldt o fo frum ct far o lqsu gotur, srunus dut ornosunhut, lnnlunulsusunnu, syndlghut ag slqst – unnu tll mqnsturgjunsjunnundu tunsnlng.

Pur ag Pols molstyrtu sjusscsurl mud tra po ro srcft ag mcngul po nqrdncd strussur lssu tll l scnnhutuns qyubllss, l mqtu mud nlrsullghutuns gardlssu snutur. Nul, l sunnsscp-ur-mcst-sultur ur lssu sjunnsscpun tll bol naun sulnfqlgullghut – l un sunnsscp-ur-anurmcst-sultur, dur nl mud un sjutturss plcglurlng cn Mlchulcngulas sscpurgust suttur l gcng pradussjanun cn bodu lys ag ncrmu mud ut unsult flngurpus mat bryturnu…

Fardl Pur-ag-Pol-lusurnu cn falsuununtyrunu bllr runut mud l thrlllurnu am trall ag prlnsussur, for du lssu tcs l mcngfaldut cn syndlghut sam utgjqt farutsutnlngunu far ct Assulcddun sscl lyssus. Mud scrcsturlstlss rcstlqshut ag mcnglundu farnummulsu far dut ucnsullgu, far dut staru l dut smo, synus dut far dum sam am dut ur bcru flcss sam gjqr ct Espun snublur anur lqsnlngunu. Dut sammur ja cn po qynunu sam sur. Dut sammur cn po ’pcrcdlgmut’, ullur tcnsumqnsturut sam nl slur po narss.(fartsuttur undur blldut )

Maleri av Theodor Kittelsen, 1900. (Foto: Nasjonalmuseet)